Αρχαιοελληνική αγγειογραφία
H Οινοχόη είναι αγγείο για την έκχυση του κρασιού που χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα. Το όνομά της είναι σύνθετη λέξη από το οίνος και το χέω. Το όνομα εφαρμόζεται για τον συγκεκριμένο τύπο, έτσι όπως απαντάται στις εκάστοτε φιλολογικές μαρτυρίες.
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες της οινοχόης. Η όλπη είναι ο πρωιμότερος τύπος με σιγμοειδές προφίλ. Η οινοχόη τύπου α´ έχει τριφυλλοειδές στόμιο και υψηλή κάθετη λαβή, ενώ η οινοχόη τύπου β´ έχει χαμηλότερη λαβή. Ο τύπος γ´ ονομάζεται επίσης χους και έχει βολβοειδές σώμα. Υπάρχουν επίσης πολλά άλλα σχήματα που ταξινομούνται αριθμητικά από τον τύπο δ´ έως τον τύπο ι´. Η οινοχόη παρήχθη από την αρχή του μελανόμορφου έως το τέλος του ερυθρόμορφου ρυθμού, αν και τα εκάστοτε προτιμώμενα σχήματα διαφέρουν από περίοδο σε περίοδο. Η διακοσμητική σκηνή εκτυλίσσεται συνήθως στο σώμα του αγγείου, μέσα σε πλαίσιο. Οι οινοχόες ήταν τόσο κοσμημένες όσο και ακόσμητες.
Οι κυριότεροι τύποι διακρίνονται από τα εξής χαρακτηριστικά:
α) Λεπτό σώμα με ενιαία καμπύλη από το στόμιο μέχρι τη βάση. Συνήθως ο τύπος αυτός καλείται όλπη.
β) Λεπτό σώμα με ώμο που ελαφρά ξεχωρίζει από το σώμα.
γ) Σώμα σε σχήμα βολβού με ενιαία καμπύλη από το στόμιο ως τη βάση, με τριφυλλόσχημο στόμιο, χαμηλό πόδι και χαμηλή λαβή. Ο τύπος αυτό ονομάζεται και «χους»· χρησίμευε κατά τη διάρκεια των αγώνων των χοών, δηλαδή των διαγωνισμών κρασιού. εδώ
δ) Σώμα σε σχήμα βολβού με ξεχωριστό λαιμό και κυκλικό στόμιο
ε) Σώμα σε σχήμα βολβού με ξεχωριστό λαιμό και τριφυλλόσχημο στόμιο.
Όλπη
Το σιγμοειδές προφίλ από το επίπεδο χείλος έως το πόδι και η κάθετη λαβή είναι τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του τύπου. Τούτο το σχήμα είναι η αρχαιότερη οινοχόη του αττικού μελανόμορφου ρυθμού και παραγόταν από την αρχή του έως το τέλος του 6ου αι. Π.Κ.Ε.. Παράδειγμα ερυθρόμορφου ρυθμού δεν έχουμε αλλά είναι εξαιρετικά πιθανό να αναπτύχθηκε από τον παρόντα τύπο η Οινοχόη τύπου 5α, με παχύτερο χείλος, καθώς ορισμένα μεταγενέστερα αγγεία αυτού του τύπου ομοιάζουν στον τύπο 5. Η διακοσμητική σκηνή εξελίσσεται στο σώμα ως περιγεγραμμένη εικόνα και οι διάσταση του ύψους φθάνει τα 20 εκ. περίπου.
Οινοχόη τύπου α´
Ωοειδές σώμα με διακριτό λαιμό, τριφυλλοειδές στόμιο και υψηλή λαβή είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του τύπου. Αυτή η μορφή παρήχθη από την αρχή του μελανόμορφου έως την αρχή περίπου του ερυθρόμορφου. Κανονικά, η διακόσμηση γίνεται μόνο στο σώμα, αν και υπάρχουν μερικά παραδείγματα σε μελανόμορφο με διακόσμηση στο λαιμό. Σε ορισμένα ύστερα αγγεία αυτού του τύπου εφαρμόζεται η τεχνική του λευκού εδάφους. Δεδομένου ότι αυτή η μορφή αντλεί την προέλευσή του από χάλκινα σκεύη, μια ανάγλυφη διακόσμηση ανθρώπινης κεφαλής απαντάται συνήθως ανάμεσα στη λαβή και το στόμιο. Η ερυθρόμορφη οινοχόη συνήθως έχει πλαίσιο στο σώμα και ενίοτε μοτίβα ανθέμιων στον ώμο.
Διαστάσεις: ύψος 20-30 εκ.
Οινοχόη τύπου β´
Ωοειδές σώμα με διακριτό λαιμό, τρίφυλλον στόμιο και κοντή λαβή. Το συγκεκριμένο σχήμα παραγόταν από το 530 Π.Κ.Ε. περίπου έως το τέλος του ερυθρόμορφου ρυθμού, αν και προτιμάτο στον ύστερο 5ο αιώνα. Ο διάκοσμος είναι συνήθως ο ίδιος, όπως του τύπου 1, αν και και υφίστανται στον συγκεκριμένο τύπο αγγεία διακοσμημένα με την τεχνική του λευκού εδάφους.
Διαστάσεις: ύψος 20 εκ.
Οινοχόη τύπου γ´ (χοῦς)
Βολβοειδές σώμα με συνεχή καμπύλη από το στόμιο στη βάση, τρίφυλλο στόμιο και χαμηλή λαβή. Το όνομα Χους ετυμολογείται από το ρήμα χέω και χρησιμοποιείτο για την κανάτα που διανεμόταν στα παιδιά που ακολουθούσαν τον γιορτασμό των Ανθεστηρίων, στον τρύγο. Η μελανόμορφη κανάτα ονομάζεται επίσης τύπος 3 και παρήχθη μετά από τα μέσα του 6ου Π.Κ.Ε. αιώνα. Ο χους προτιμάτο μετά τα μέσα του 5ου αι. Ορισμένα αγγεία αυτού του τύπου είναι μικρότερα των 10 εκ. και πιθανώς χρησιμοποιούνταν ως προσφορές στους παιδικούς τάφους. Η σκηνή της διακόσμησης κατανέμεται στο σώμα ως πλαισιωμένη εικόνα, με θέμα ενίοτε το παιδί. Διαστάσεις: ύψος 20 εκ, αν και ορισμένα ταφικά αγγεία είναι μικρότερα των 10 εκ.
Οινοχόη τύπου δ´
Βολβοειδές σώμα με διακριτό λαιμό, στρογγυλό στόμιο και υψηλή λαβή. Δεν σώζονται παρά λιγοστά δείγματα μελανόμορφου, ενώ η ερυθρόμορφη οινοχόη αυτού του τύπου εισήχθη στο δεύτερο τέταρτο του 5ου Π.Κ.Ε. αι. Η διακοσμητική σκηνή είναι απλή και η εικόνα πλαισιώνεται με επαναλαμβανόμενα διακοσμητικά μοτίβα.
Διαστάσεις: ύψος 20 εκ.
Οινοχόη τύπου ε´1
Λεπτό σώμα με ώμο ελαφρά εξογκωμένο από το σώμα, στρογγυλό στόμα και κοντή λαβή. Δεν υπάρχει σωζόμενο παράδειγμα μελανόμορφου, αν και η Ολπή είναι παρόμοια ως προς το σχήμα. Αυτό το αγγείο εισήχθη στις αρχές του ερυθρόμορφου, αν και έχουν βρεθεί λιγοστά παραδείγματα. Διακόσμηση απαντάται ενίοτε στο στόμιο και τη λαβή, ενώ η διακοσμητική σκηνή βρίσκεται στο σώμα και συχνά στο λαιμό.
Διαστάσεις: ύψος 30 εκ.
Οινοχόη τύπου ε´2
Λεπτό σώμα με ώμο ελάχιστα διακριτό από το σώμα, στρογγυλό στόμιο και υψηλή λαβή. Δεν έχουν διαδοθεί παραδείγματα μελανόμορφου και τα λιγοστά παραδείγματα ερυθρόμορφου ρυθμού παρήχθησαν από τα τέλη του 6ου αι. έως τις αρχές του 5ου αι. Π.Κ.Ε.
Διαστάσεις: ύψος 30 εκ.
Οινοχόη τύπου στ´
Ο συγκεκριμένος τύπος διαθέτει μακρύ ράμφος και σχετικά υψηλή κάθετη λαβή. Δεν σώζονται παραδείγματα μελανόμορφου, ενώ ο ερυθρόμορφος τύπος εισήχθη προς το τέλος του 6ου αι. Π.Κ.Ε. Η παραγωγή του διήρκεσε μέχρι τα μέσα του 5ου Π.Κ.Ε. αι., αν και σώζονται λιγοστά παραδείγματα του συγκεκριμένου τύπου. Φέρει ελάχιστη διακόσμηση και η διακοσμητική σκηνή βρίσκεται συνήθως στο ανώτερο τμήμα του σώματος.
Διαστάσεις: ύψος 10-20 εκ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου