Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ ΚΑΙ Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ SPA

Τα νερά των φυσικών ή ιαματικών πηγών είναι νερά, που πηγάζουν μέσα από πετρώματα και βράχους που βγαίνουν από τα έγκατα της γης. Είναι εμπλουτισμένα με μεταλλικά συστατικά όπως νάτριο, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο, θείο, σίδηρο, ράδιο, ιώδιο και αέρια όπως διοξείδιο του άνθρακα, υδρόθειο, άζωτο, οξυγόνο και υδρογόνο.

Τα νερά αυτά έχουν διάφορους βαθμούς οξύτητας και είναι όξινα ή αλκαλικά ή και ουδέτερα. Έτσι μια πηγή μπορεί να χαρακτηριστεί θειούχος αλκαλική ή χλωρονατριούχος ή όξινη ή ραδιούχος. Οι τύποι των υδροθεραπειών που εφαρμόζονται σε λουτροπόλεις σε όλο τον κόσμο είναι πολλοί και διαφορετικοί. 

Μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.)

ENGLISH

Μάχες των Ελλήνων

Η μάχη της Χαιρώνειας διεξήχθη το 338 π.Χ. μεταξύ του μακεδονικού βασιλείου και των συνασπισμένων στρατευμάτων της Αθήνας, της Κορίνθου, της Κέρκυρας, της Λευκάδας, της Αχαΐας, των Μεγάρων, της Ακαρνανίας, της Εύβοιας και του Κοινού των Βοιωτών, ηγέτιδα του οποίου ήταν η Θήβα. Οι Μακεδόνες αναδείχτηκαν θριαμβευτές. Το πεδίο της μάχης βρίσκεται στον κάμπο της Βοιωτίας, πολύ κοντά στον αρχαίο οικισμό της Χαιρώνειας και το σημερινό ομώνυμο χωριό. Απέχει 13 χιλιόμετρα βόρεια από τη Λιβαδειά.

Η συγκεκριμένη σύγκρουση υπήρξε καθοριστική για τη διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα του ύστερου 4ου αιώνα π.Χ.

Ο Φίλιππος Β', μονάρχης της Μακεδονίας, κατόρθωσε μετά από πολλά έτη αιματηρών εκστρατειών και έντονων διπλωματικών διαβουλεύσεων να καθυποτάξει και τους τελευταίους πυλώνες αντίστασης στα σχέδια του για επικράτηση στον ελλαδικό χώρο. Η μάχη της Χαιρώνειας σηματοδοτεί ουσιαστικά την αφετηρία της μακεδονικής κυριαρχίας στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας για σχεδόν έναν αιώνα.

Επίσης, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και από στρατιωτική άποψη, αναδεικνύοντας ολοφάνερα την υπεροχή της μακεδονικής φάλαγγας έναντι των προγενέστερων αντίστοιχων τύπων των πόλεων-κρατών.

Αναλογιζόμενοι σήμερα την έκρηξη του μακεδονικού ελληνισμού και την ασύλληπτη εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία, το συναίσθημα της υπερηφάνειας είναι σχεδόν αναπόφευκτο - πρόκειται για το πλεονέκτημα που μας εξασφαλίζει ο χρόνος. Ετσι, συχνά επενδύουμε τα γεγονότα αυτά με έναν πατριωτικό συναισθηματισμό που ανήκει σε κατοπινές αντιλήψεις για την εθνική μας ταυτότητα και δυσκολευόμαστε να συνειδητοποιήσουμε τη βία της τεράστιας μεταστροφής που σήμανε για τα ελληνικά πράγματα η αυγή της μακεδονικής ισχύος. Η διεύρυνση των ελληνικών πολιτικών επιδιώξεων και η μετάβαση από τον «τοπικισμό» στον «διεθνισμό» - όπως θα έλεγε κανείς με σύγχρονους όρους - ήταν μια άγρια και αιματηρή υπόθεση που, μολονότι βρήκε υποστηρικτές σε όλον τον ελλαδικό χώρο, σε καμία περίπτωση δεν βασίστηκε στη συναίνεση και στην ομοψυχία.

Η πανελλήνια ιδέα
Εχουμε αναφερθεί ξανά στην πανελλήνια ιδέα, μιλώντας για τα κίνητρα της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου (τ. 4, 16.3.2003). «Πανελλήνια ιδέα» ονομάζουμε το ιδεολογικό μόρφωμα που βασίστηκε στη σταδιακή εγκατάλειψη της πίστης στην ανεξάρτητη πόλη-κράτος και στον οραματισμό μιας ισχυρής κεντρικής εξουσίας που θα κατόρθωνε να ενώσει τους διχασμένους Ελληνες κατά των βαρβάρων και να τερματίσει την υποταγή των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας στην Περσική Αυτοκρατορία.

Η ιδέα της ένωσης υπό κοινή εξουσία είχε πολλούς υπερασπιστές. Ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» εκφράζει την άποψη ότι από τη φύση της η μοναρχία υπερτερεί των άλλων μεθόδων, καθ' ότι ο ηγεμόνας επιθυμεί τόσο τη συντήρηση του πλούτου των προνομιούχων όσο και την ευημερία του λαού. Ο δε Ισοκράτης, ίσως ο πιο θερμός υποστηρικτής της πανελλήνιας ιδέας, πίστευε ότι μόνο το ισχυρό χέρι ενός μονάρχη θα μπορούσε να τερματίσει τον αλληλοσπαραγμό των πόλεων-κρατών και να εδραιώσει την πολυπόθητη ενότητα.

Από την άλλη, το κοινό αίσθημα στις πάλαι ποτέ κραταιές πόλεις-κράτη μάλλον δεν συμφωνούσε με αυτές τις εκτιμήσεις. Η περίπτωση του Δημοσθένη είναι χαρακτηριστική κατά το ότι εκφράζει τη δυσκολία του αρχαίου πολίτη να αποσχισθεί από ένα modus vivendi που συνιστούσε την ίδια την ουσία της πολιτικής ύπαρξής του, να αποκηρύξει την πίστη στην ανεξαρτησία της πόλης του και το δικαίωμά του να συμμετέχει στις αποφάσεις της. Δεν είναι λοιπόν διόλου παράξενο το ότι πολλοί από τους υπόλοιπους Ελληνες είδαν την αντιπαράθεση με τους Μακεδόνες ως σύγκρουση μεταξύ πολιτισμού και βαρβαρότητας.

Μολαταύτα θα μπορούσε να πει κανείς ότι στις συνθήκες του 4ου αιώνα π.Χ., η πανελλήνια ιδέα ήταν μια τολμηρά σύγχρονη πολιτική θεώρηση. Από τη φύση της - λόγω της πίστης στην αναγκαιότητα κεντρικής εξουσίας - χρειαζόταν μια ισχυρή, θαρραλέα, ακόμη και αδίστακτη, προσωπικότητα για να την ενσαρκώσει. Η προσωπικότητα αυτή ήταν ο Φίλιππος Β' ο Μακεδών.

Η Μακεδονία του Φιλίππου
Αμέσως μετά την ενθρόνισή του το 359 π.Χ., ο Φίλιππος επικέντρωσε τις προσπάθειές του στην εδραίωση της εξουσίας του. Αφότου εξασφάλισε την υποταγή των φύλων της Ανω Μακεδονίας, στράφηκε προς την στρατηγικής σημασίας Αμφίπολη, η κατάληψη της οποίας το 357 π.Χ. του έδωσε συν τοις άλλοις τη δυνατότητα να ελέγξει τα μεταλλεία του Παγγαίου Ορους. Στη συνέχεια ο Φίλιππος κατέλαβε την Πύδνα, την Ποτείδαια και τη Μεθώνη. Ο Ιερός Πόλεμος που είχε κηρύξει η Δελφική Αμφικτιονία - την οποία ηγεμόνευε ουσιαστικά η Θήβα - για την απελευθέρωση των Δελφών από τους Φωκείς, έδωσε την ευκαιρία στον Φίλιππο, το 352 π.Χ., να νικήσει τον στρατηγό των Φωκαίων Ονόμαρχο, να εκδιώξει τους Φωκείς από τη Θεσσαλία και να εγκαταστήσει στρατιωτικές φρουρές σε όλη τη Μαγνησία.

Ο Φίλιππος εκστράτευσε πλειστάκις κατά της Θράκης και έτσι ουσιαστικά πέτυχε να κυριαρχήσει σε όλη την περιοχή από τη Θεσσαλία ως τα στενά του Βοσπόρου - πλην της Χαλκιδικής. Ευλόγως ο Φίλιππος δεν επιθυμούσε αυτή την ενόχληση στη μέση των εδαφών του μακεδονικού κράτους και έτσι, ύστερα από μια σειρά άγριων πολιορκιών, κατόρθωσε να προσαρτήσει και τη Χαλκιδική, το 348 π.Χ. Αλλες πόλεις δέχθηκαν την εισβολή και υποτάχθηκαν ενώ άλλες - γνωστότερη ανάμεσά τους η Ολυνθος - αντιστάθηκαν και καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Η σκληρότητα που επέδειξε ο Φίλιππος στην προσάρτηση της Χαλκιδικής τάραξε πολλούς Ελληνες. Οι αντίπαλοί του στην Αθήνα, όπως ο Δημοσθένης, σίγουρα μπορούσαν πλέον να μιλούν για τον «βάρβαρο κατακτητή», ακόμη και οι συμπαθούντες όμως αναρωτιόνταν πού θα σταματούσε ο μακεδόνας στρατηλάτης αν του επιτρεπόταν να κατέλθει στην Κεντρική Ελλάδα. Εν πάση περιπτώσει, ήταν ο Φίλιππος που, παρά το στρατηγικό πλεονέκτημά του, επιδίωξε την ειρήνη και όχι οι Θηβαίοι - που προσέβλεπαν σε αυτόν για να τους συνδράμει στη συνέχιση του Ιερού Πολέμου - ή οι Αθηναίοι - που είχαν ακόμη αξιώσεις για την Αμφίπολη και φοβούνταν για την εμπορική τους δραστηριότητα στα στενά του Βοσπόρου.

Η Φιλοκράτειος ειρήνη
Η πολιτική του Φιλίππου ήταν ιδιοφυής. Στον Βορρά εδραίωνε την ισχύ του, οργάνωνε τον στρατό του και παραδειγμάτιζε τις πόλεις-κράτη της Κεντρικής Ελλάδας με τη σκληρότητά του. Ταυτόχρονα, προς τον Νότο επεδείκνυε μεγάλη ανεκτικότητα, στέλνοντας το μήνυμα ότι επιθυμούσε τη συμμαχία και τη συμπόρευση και όχι τον πόλεμο. Η πολιτική αυτή άσκησε μεγάλη πίεση και τελικά απέδωσε, οδηγώντας στη λεγόμενη Φιλοκράτειο ειρήνη, το 346 π.Χ.

Ο Φίλιππος εκμεταλλεύθηκε την ειρήνη και άρχισε να εξαγοράζει τη συμπάθεια των μικρότερων πόλεων, επεκτείνοντας λίγο λίγο την επιρροή του. Η προσπάθειά του αυτή προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στην Αθήνα. Ο Δημοσθένης στους λόγους του πάσχιζε να πείσει τους Αθηναίους για την απειλή που διαγραφόταν αλλά και τους Ελληνες γενικότερα ότι ο Φίλιππος ενσάρκωνε την εν δυνάμει κατάλυση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας τους. Με τη συνδρομή του Υπερείδη και του Λυκούργου, ο Δημοσθένης πέτυχε τελικά να υπερισχύσει έναντι του Ισοκράτη και του Αισχίνη που υποστήριζαν τη σύμπραξη με τη Μακεδονία.

Η απόφαση του Φιλίππου να καταλάβει τις Θερμοπύλες ήταν καθοριστική για τη στάση των Αθηναίων. Ο Αισχίνης δικάστηκε ως προδότης και ο Φιλοκράτης εξορίστηκε. Ο Δημοσθένης είχε επικρατήσει και οι φιλομακεδόνες πλέον κινδύνευαν να κατηγορηθούν ως προδότες αν εξέφραζαν τις απόψεις τους. Ο Δημοσθένης πέτυχε να συνάψει συμμαχία μεταξύ της Αθήνας, της Φωκίδας, της Εύβοιας, των Μεγάρων, της Κορίνθου, της Αχαΐας και της Λευκάδας. Ο Φίλιππος ανησύχησε για την εξέλιξη αυτή αλλά η Δελφική Αμφικτιονία τού έδωσε και πάλι το πρόσχημα να επέμβει.

Η Δελφική Αμφικτιονία κήρυξε τον πόλεμο στην Αμφισσα της Λοκρίδας, με την αιτιολογία ότι είχε καταλάβει εκτάσεις που ανήκαν στο Ιερό των Δελφών, και ζήτησε από τον Φίλιππο να αναλάβει την ηγεσία. Οταν ο Φίλιππος άφησε πίσω του τις Θερμοπύλες και κατευθύνθηκε προς τη Φωκίδα, οι Αθηναίοι πανικοβλήθηκαν. Οι πρέσβεις των Αθηναίων με επικεφαλής τον Δημοσθένη έσπευσαν στη Θήβα, ζητώντας τη συνδρομή της κατά του Φιλίππου. Οι Θηβαίοι - ως τότε σύμμαχοι των Μακεδόνων, καθ' ότι ουσιαστικά ήλεγχαν τη Δελφική Αμφικτιονία - επείσθησαν, ιδιαίτερα λόγω των ανταλλαγμάτων που τους προσέφεραν οι Αθηναίοι.

Πριν τη Χαιρώνεια
Ο Φίλιππος είχε ήδη επιτύχει να διευρύνει σημαντικότατα τη σφαίρα επιρροής του στο χώρο των νότιων Βαλκανίων. Κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του κατάφερε να τιθασεύσει τους σκληροτράχηλους λαούς που συνόρευαν με τη Μακεδονία. Στον ελλαδικό χώρο πέτυχε με περίτεχνους διπλωματικούς χειρισμούς να εγκαταστήσει παρατάξεις φιλικά προσκείμενες προς το πρόσωπό του, αποκτώντας με αυτό τον τρόπο το δικαίωμα να επεμβαίνει και να αναμειγνύεται στα πολιτικά τεκταινόμενα των υπόλοιπων Ελλήνων. Επίσης, είχε προσεταιριστεί την άρχουσα τάξη της Θεσσαλίας, ενώ με το πέρας του Γ' Ιερού Πολέμου (355-352 π.Χ.) εξασφάλισε τη συμμετοχή της Μακεδονίας στο Αμφικτυονικό Συνέδριο των Δελφών.

Παρόλα αυτά όμως, η άλλοτε κραταιά δύναμη Αθήνα εξακολουθούσε να αψηφά την ολοένα αυξανόμενη ισχύ της Μακεδονίας και έθετε εμπόδια για περαιτέρω επέκτασή της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνδρομή σε πλοία που παρείχε η Αθήνα στο Βυζάντιο τον καιρό που πολιορκούταν στενά από τις δυνάμεις του Φιλίππου (340 π.Χ.). Δύο χρόνια αργότερα, ο ισχυρός άνδρας της Μακεδονίας αποφάσισε να βάλει τέλος στην αμφισβήτηση που υφίστατο από τους περήφανους Αθηναίους.

Ο μακεδονικός στρατός συγκεντρώθηκε και το φθινόπωρο του 339 π.Χ. κατέλαβε αιφνιδιαστικά την πρωτεύουσα πόλη Ελάτεια της Φωκίδας (στο νομό Φθιώτιδας σήμερα). Τα νέα, «Ελάτεια κατείληπται», διαδόθηκαν τάχιστα στην πόλη της Αθήνας και ένα αίσθημα πανικού κυρίεψε το δήμο. Η σωφροσύνη και η ψυχραιμία δεν άργησαν να πρυτανεύσουν στην κοινή γνώμη και οι πολίτες της Αθήνας, έχοντας επίγνωση του ένδοξου παρελθόντος τους, έστειλαν πρέσβη στη Θήβα τον χαρισματικό ρήτορα Δημοσθένη με αίτημα να αντιμετωπίσουν μαζί τη μακεδονική εισβολή. Οι Βοιωτοί, παρόλο που είχαν συνάψει σύμφωνο συμμαχίας με το Φίλιππο, δεν άργησαν να μεταστρέψουν τη στάση τους. Ο Φίλιππος αποπειράθηκε ανεπιτυχώς να τους μεταπείσει, αποστέλλοντας τον ονομαστό πρέσβη του Πύθωνα το Βυζάντιο. Αθήνα και Κοινό των Βοιωτών συμφώνησαν να ξεκινήσουν άμεσα πολεμικές προπαρασκευές. Οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές δεν άργησαν να παρευρεθούν στην πεδιάδα της Χαιρώνειας, όπου έλαβε χώρα η συμπλοκή.

Η μάχη στη Χαιρώνεια
Ο Φίλιππος χτύπησε με αποτελεσματικότητα και κατέλαβε την Αμφισσα και τη Ναύπακτο. Οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοί τους συγκέντρωσαν τα στρατεύματά τους στη στενή πεδιάδα της Χαιρώνειας, η οποία ήταν πρόσφορη για αμυντικό πόλεμο. Νωρίς το πρωί, στις 2 Αυγούστου 338 π.Χ., τα δύο στρατεύματα βρέθηκαν αντιμέτωπα.

Μολονότι οι λιγοστές πληροφορίες που σώζονται δεν επαρκούν για να είμαστε βέβαιοι, υπολογίζεται ότι οι σύμμαχοι διέθεταν περί τους 35.000 πεζούς και 2.000 ιππείς. Το στράτευμα παρατάχθηκε από την κώμη της Χαιρώνειας ως τον Κηφισό ποταμό, σε μια απόσταση δύο περίπου χιλιομέτρων. Στο αριστερό πλευρό της παράταξης (στην κώμη της Χαιρώνειας) βρίσκονταν οι Αθηναίοι, υπό τις διαταγές των στρατηγών Λυσικλή, Στρατοκλή και Χάρη. Στο κέντρο βρίσκονταν σύμμαχοι από διάφορες περιοχές, Κορίνθιοι, Φωκείς κ.ά. Και στο δεξιό πλευρό (δίπλα στον Κηφισό ποταμό) βρίσκονταν οι Βοιωτοί, με τον Ιερό Λόχο των Θηβαίων υπό τις διαταγές του Θεαγένη.

Ο μακεδονικός στρατός ήταν κατά τι μικρότερος - αριθμούσε 30.000 πεζούς και 2.000 ιππείς -, ήταν όμως ασύγκριτα πιο αποτελεσματικός και ετοιμοπόλεμος. Στο δεξιό πλευρό, δηλαδή απέναντι από τους Αθηναίους, παρατάχθηκε το ελαφρύ πεζικό, μαζί με το επίλεκτο σώμα πεζικού, τους λεγόμενους «υπασπιστές», με επικεφαλής τον ίδιο τον Φίλιππο. Στο κέντρο και στο αριστερό πλευρό της παράταξης βρισκόταν το κύριο σώμα της μακεδονικής φάλαγγας με τις σάρισες, ενώ το άκρο του αριστερού πλευρού ενίσχυε το βαρύ ιππικό, με επικεφαλής τον μόλις δεκαοκτάχρονο Αλέξανδρο. Η άνιση αυτή κατανομή του στρατεύματος, γνωστή ως «λοξή παράταξη», ήταν ιδιοφυής επιλογή. (Θα τη χρησιμοποιούσε άλλωστε αργότερα και ο Αλέξανδρος στις μάχες του κατά των Περσών.)

Ο Φίλιππος διέταξε πρώτα το δεξιό πλευρό να επιτεθεί στους Αθηναίους. Οι Αθηναίοι αντεπιτέθηκαν, ενώ το ελαφρύ πεζικό των Μακεδόνων υποχωρούσε, παρασύροντάς τους ολοένα μακρύτερα από το κύριο συμμαχικό σώμα. Καθώς ο Φίλιππος έμοιαζε να υποχωρεί - με υποδειγματική πειθαρχία - οι Αθηναίοι πίστεψαν ότι νικούσαν και διέσπασαν ακόμη περισσότερο τη συνοχή του στρατεύματος. Λέγεται μάλιστα ότι ο στρατηγός τους Στρατοκλής τόσο ενθουσιάστηκε από την υποχώρηση των Μακεδόνων, ώστε κραύγασε «Ες Μακεδονίαν!», παροτρύνοντας τους άνδρες του να καταδιώξουν τον Φίλιππο ως τη Μακεδονία.

Στο άλλο άκρο της παράταξης, όμως, οι Βοιωτοί αντιμετώπιζαν προβλήματα από τους σαρισοφόρους Μακεδόνες, οι οποίοι πίεζαν σταθερά. Ο δε Ιερός Λόχος των Θηβαίων δεχόταν τις αλλεπάλληλες εφορμήσεις του μακεδονικού ιππικού υπό τον Αλέξανδρο.

Η ήττα των συμμάχων

Οι Αθηναίοι εξακολούθησαν να ακολουθούν τον Φίλιππο, με αποτέλεσμα να παρασύρουν και τμήματα του κέντρου της συμμαχικής παράταξης, η οποία διασπάστηκε, αφήνοντας ακάλυπτο το πλευρό που υπερασπίζονταν οι Θηβαίοι. Ο Αλέξανδρος αντιλήφθηκε αμέσως το κενό και εισχώρησε πλευροκοπώντας τους Θηβαίους. Πολλοί σύμμαχοι, βλέποντας τους μακεδόνες ιππείς μέσα στις γραμμές τους, τράπηκαν σε φυγή.

Μόλις ο Φίλιππος παρατήρησε ότι ο γιος του είχε διεισδύσει στην παράταξη του εχθρού, σταμάτησε να υποχωρεί και πέρασε στην αντεπίθεση. Οι Αθηναίοι αιφνιδιάστηκαν από τους εκπαιδευμένους και πειθαρχημένους Μακεδόνες. Στην αρχή προσπάθησαν να υποχωρήσουν συντεταγμένα αλλά γρήγορα η πειθαρχία τους έσπασε και τράπηκαν και αυτοί σε φυγή.

Οι μόνοι που δεν υποχώρησαν ήταν οι Ιερολοχίτες. Αντιστάθηκαν απελπισμένα στις επιθέσεις του Αλεξάνδρου, ακόμη και μετά τον θάνατο του Θεαγένη, και έπεσαν μέχρις ενός. Αλλά και οι άλλοι σύμμαχοι υπέστησαν βαριές απώλειες. Περίπου 1.000 Αθηναίοι κείτονταν νεκροί στην πεδιάδα της Χαιρώνειας και περίπου 2.000 είχαν αιχμαλωτιστεί. Ανάμεσα σε αυτούς που κατόρθωσαν να διαφύγουν λέγεται ότι ήταν και ο Δημοσθένης.

Η μοίρα των ηττημένων


Ο Φίλιππος ήταν μάλλον επιεικής με τους ηττημένους συμμάχους. Η στάση του βέβαια είναι εύλογη, αν αναλογιστεί κανείς ότι δεν επιθυμούσε τόσο τη σύγκρουση με τους υπόλοιπους Ελληνες όσο την ένωσή τους και τη συστράτευσή τους υπό μακεδονική ηγεσία. Πάνω από όλα ήθελε να τον αποδεχθούν οι Αθηναίοι - ίσως κάποιο ρόλο να έπαιξε και η επιθυμία του να τους αποδείξει ότι δεν ήταν «βάρβαρος» όπως τον κατηγορούσαν.

Εν πάση περιπτώσει, ο Φίλιππος επέτρεψε στην Αθήνα να διατηρήσει την αυτονομία της και της επέστρεψε τους αιχμαλώτους δίχως να ζητήσει λύτρα. Την αρχική έκπληξη των Αθηναίων διαδέχτηκε ο ειλικρινής θαυμασμός. Ανδριάντες του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου τοποθετήθηκαν στην Αγορά και τους απονεμήθηκε ο τίτλος του αθηναίου πολίτη.

Η Θήβα όμως δεν ήταν τόσο τυχερή. Αλλωστε, η στάση της δεν ήταν η ίδια με αυτή της Αθήνας· εφόσον η Θήβα ήταν μέχρι πρότινος σύμμαχος της Μακεδονίας μπορούσε να θεωρηθεί προδότρια και ως τέτοια υπέστη πιο σκληρή μεταχείριση. Οι ηγέτες της αντιμακεδονικής παράταξης θανατώθηκαν και ο Φίλιππος άφησε στη Θήβα μακεδονική φρουρά.

Ο Φίλιππος ήταν πια ο αδιαμφισβήτητος ηγεμόνας των Ελλήνων. Ο ίδιος δεν πρόλαβε να δει να γίνεται πραγματικότητα το όραμά του για συστράτευση των Ελλήνων κατά των Περσών. Το όραμα αυτό έφερε σε πέρας ο γιος του Αλέξανδρος. Ο Φίλιππος όμως πρόλαβε να δρέψει ορισμένους από τους καρπούς της δράσης του. Οι περισσότερες ελληνικές πόλεις - εκτός από τη Σπάρτη - αποδέχθηκαν την πρόσκλησή του και έστειλαν αντιπροσώπους στο Συνέδριο της Κορίνθου. Την άνοιξη του 337 π.Χ. οι αντιπρόσωποι αποφάσισαν ότι οι πόλεις θα ενώνονταν σε μία «ομοσπονδία» με το όνομα Ελληνες. Κάθε πόλη θα διατηρούσε την αυτονομία της αλλά όλες θα απολάμβαναν την «κοινή τοις έλλησιν ειρήνη».

Η μακεδονική φάλαγγα, όπως αναπτύχθηκε από τον Φίλιππο Β', ήταν το μεγάλο πλεονέκτημα του μακεδονικού στρατού. Ο Φίλιππος κατά πάσα πιθανότητα είχε γνώση της παραδοσιακής φάλαγγας από την παραμονή του στη Θήβα. Είχε λοιπόν επισημάνει τόσο τα προτερήματα όσο και τα μειονεκτήματά της και έτσι κατόρθωσε να τη βελτιώσει. Διπλασίασε τις σειρές (στοίχους) των στρατιωτών - από οκτώ τις έκανε δεκαέξι - και εξόπλισε τους στρατιώτες με τη σάρισα, ένα δόρυ μήκους τεσσάρων-επτά μέτρων. Οι στρατιώτες έφεραν επίσης μια μικρή στρογγυλή ασπίδα, την «πέλτη». Η βασική μονάδα της φάλαγγας ήταν το σύνταγμα, το οποίο παρατασσόταν σε βάθος 16 ανδρών, και αριθμούσε 256 στρατιώτες. Στον σχηματισμό μάχης, οι πρώτες πέντε σειρές κρατούσαν τις σάρισες οριζόντια μπροστά τους, ενώ οι έντεκα που ακολουθούσαν τις κρατούσαν όρθιες. Σε κάθε πλευρό του συντάγματος αναπτυσσόταν ελαφρό πεζικό, καθώς και τοξότες, για προστασία, ενώ τα πλευρά της φάλαγγας συνολικά ενίσχυε το ιππικό. Στόχος της μακεδονικής φάλαγγας δεν ήταν τόσο η άμεση επίθεση - αποστολή την οποία εκπλήρωνε το βαρύ ιππικό - αλλά η διαρκής πίεση της παράταξης του εχθρού, ώστε να δημιουργηθούν κενά στα οποία το ιππικό θα μπορούσε να διεισδύσει.

Πηγή/Φωτογραφία/Βιβλιογραφία

Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορική, 16

Krentz, Peter. Συμβολή στο The Cambridge History of Greek and Roman Warfare - Volume I: Greece, the Hellenistic World and the Rise of Rome (ed. P. Sabin, H. Van Vees, M. Witby), Cambridge University Press, 2007, σ.175. ISBN 978-0-521-78273-9.

https://www.britannica.com

Buckler, John (1989). Philip II and the Sacred War. Leiden, The Netherlands: E. J. Brill. ISBN 90-04-09095-9.
http://www.tovima.gr

Buckley, Terry (1996). Aspects of Greek History, 750–323 BC: A Source-based Approach. London, United Kingdom: Routledge. ISBN 0-415-09957-9.

Cawkwell, George (1978). Philip II of Macedon. London, United Kingdom: Faber & Faber. ISBN 0-571-10958-6.

http://www.historyofwar.org

Davis, Paul K. (1999). 100 Decisive Battles from Ancient Times to the Present: The World’s Major Battles and How They Shaped History. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-514366-3.

Gaebel, Robert E. (2004). Cavalry Operations in the Ancient Greek World. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-3444-5.

https://wikipedia.org

Hornblower, Simon (2002). The Greek World, 479–323 BC (Third ed.). London, United Kingdom: Routledge. ISBN 0-415-16326-9.

Υδραυλικός τροχός

ENGLISH

Εφευρέσεις και ανακαλύψεις των αρχαίων Ελλήνων

Οι πρώτοι νερόμυλοι αποδίδονται ιστορικά στον υδραυλικό τροχό της Περαχώρας, μια μηχανή που κινείτο με νερό η οποία παρουσιάστηκε στην Ελλάδα τον 3ο αιώνα π.Χ. Τον τροχό εφεύρε, κατά πάσα πιθανότητα, ο Φίλων ο Βυζάντιος.

Αρχαιοελληνική κατασκευή άντλησης νερού του 3ου αιώνα π.Χ., υπολείμματα του οποίου εντοπίστηκαν από τον Tomlinson σε ανασκαφές στην Περαχώρα Κορινθίας από όπου έχει πάρει και το όνομα του.

Ο υδραυλικός τροχός είναι γνωστός από την αρχαία εποχή και χρησιμοποιούταν στα αρδευτικά συστήματα της αρχαίας Ανατολής, στην Αίγυπτο, Ασσυρία, Κίνα, Ινδία και αργότερα στους νερόμυλους της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης

Αποτελούνταν από ένα μεγάλο κατακόρυφο τροχό που έφερε χάλκινα ή πήλινα δοχεία και περιστρεφόταν με τη βοήθεια ζώων μέσω δύο καθέτων εμπλεκόμενων ξύλινων γραναζιών. Τα δοχεία αυτά γέμιζαν στο κατώτερο σημείο του τροχού και στην συνέχεια ανατρέπονταν σε αύλακα στο ψηλότερο σημείο της διαδρομής τους. Έχει προστεθεί ηλεκτρική κίνηση για την προσομοίωση της λειτουργίας του και ένα πλαστικό δοχείο για την ανακύκλωση του νερού. Η μηχανή αυτή αποτελούνταν από ξύλινη σταθερή βάση πάνω από υδατοδεξαμενή, εφοδιασμένη με περιστρεφόμενο τροχό που έφερε 8 δοχεία στην περιφέρειά του. Επιπλέον, συνδεόταν με σύστημα διαφορικών τροχών έτσι ώστε η κίνηση των ζώων στο οριζόντιο επίπεδο να έθετε σε κίνηση τον κατακόρυφο τροχό. Ο {υδραυλικός} τροχός αυτός είναι υδραυλικός κινητήρας συνήθως με οριζόντιο άξονα που λειτουργεί κυρίως με το βάρος του νερού. Αποτελείται από στεφάνη με πτερύγια ή με κουβάδες, η οποία συνδέεται διαμέσου ακτίνων με τον οριζόντιο άξονα από όπου η ισχύς μεταδίδεται στις μηχανές με ιμάντα ή σκοινί ή με οδοντωτούς τροχούς. Διακρίνουμε, ανάλογα με τον τρόπο προσαγωγής του νερού, τροχούς χαμηλής πίεσης, μέσης πίεσης και υψηλής πίεσης.

Πηγή/Φωτογραφία/Βιβλιογραφία

"Tomlinson, The Perachora waterworks"

"Chr. Lazos, Hydraulic instruments and mechanisms in Egypt during the Ptolemaic era"

http://www.historyofinformation.com 

Augusta Stylianou 

https://www.tripadvisor.com

Το “About Felicity” της Εριέττα Βορδώνη ταξιδεύει στο Λονδίνο

ENGLISH

Στο κέντρο του Λονδίνου παρουσιάζει τον τελευταίο κύκλο δουλειάς της η Εριέττα Βορδώνη. Τα εγκαίνια της νέας ατομικής της έκθεσης πραγματοποιούνται την Τετάρτη 28 Ιουνίου στην αίθουσα τέχνης The C John Gallery στο Mayfair στην καρδιά του καλλιτεχνικού Λονδίνου, παρουσία της ίδιας της ζωγράφου. Μαζί με το έργο της ζωγράφου ταξιδεύουν νοερά και οι αξίες που διατύπωσαν σπουδαίοι Έλληνες φιλόσοφοι που έδωσαν τη σοφία τους σε όλο τον κόσμο, από τους οποίους εμπνεύσθηκε η Εριέττα Βορδώνη τον συγκεκριμένο κύκλο δουλειάς. Στα έργα της συνδυάζεται μοναδικά ο κλασσικισμός με το μοντερνισμό, γεφυρώνονται οι διαχρονικές σταθερές της τέχνης με τις σύγχρονες τάσεις.

Ο τίτλος της έκθεσης “Περί ευδαιμονίας” (“Αbout Felicity”) παραπέμπει σε μια βαθιά σύνδεση της εικαστικού με τα πνεύματα που έχουν χαράξει με φως την παγκόσμια ιστορία όπως ο Επίκουρος, ο Αριστοτέλης, ο Χόμπς και ο Θωμάς ο Ακινάτης.

Όπως σημειώνει η ιστορικός τέχνης Μαρία Μιγάδη που έχει την επιμέλεια της έκθεσης «η καλλιτέχνις προέρχεται από ένα παραδοσιακό φυτώριο με εντυπωσιακές σπουδές και ταυτόχρονα δημιουργεί σύγχρονη τέχνη με γειωμένο και ελκυστικό τρόπο.»

Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με καθηγητή τον Γιάννη Μόραλη και αποφοίτησε με άριστα. Συνέχισε τις σπουδές της στο ΄Εcole Nationale Supérieure des Beaux-Arts’ στο Παρίσι με καθηγητές τον Κρεμονίνι και τον Σεζάρ, και το υπουργείο πολιτισμού της Γαλλίας της έχει παραχωρήσει ατελιέ στο Παρίσι δια βίου.

“Η Εριέττα Βορδώνη είναι πολίτης δυο πόλεων του φωτός: του Παρισιού και της Αθήνας. Στην έκθεση της “Περί ευδαιμονίας” αυτή η ταξιδιώτης του κόσμου μοιράζεται μαζί μας τις αναζητήσεις της και τις πιθανές απαντήσεις του ερωτήματος που έχει απασχολήσει τόσους σπουδαίους φιλοσόφους και ερευνητές όσο κι απλούς καθημερινούς ανθρώπους. Τί είναι ευδαιμονία; Η απάντηση της Βορδώνη είναι η εικονογραφία των έργων της: η ομορφιά της φύσης και της πόλης, η αίσθηση και το συναίσθημα των αγαπημένων και της αγάπης, η δύναμη και η ευαισθησία της χλωρίδας και της πανίδας…

Η Εριέττα Βορδώνη χρησιμοποιεί υλικά καθόλου παραδοσιακά όπως το πλέξιγκλας και τις διαφάνειες πάνω σε μέταλλα και ταυτόχρονα παραμένει πιστή στο παραδοσιακό υλικό της ελαιογραφίας. Η τεχνική αυτή δημιουργεί έναν μίτο ο οποίος συνδέει το κλασικό με το σύγχρονο με ένα συνειδητό αλλά και υποσυνείδητο τρόπο. Έτσι θαυμάζουμε ένα πανέμορφο θέαμα το οποίο προέρχεται από τον ειλικρινή διάλογο της καλλιτέχνιδος με την ψυχή της και ολόκληρο το σύμπαν. Ένας ενδιαφέρων διάλογος και ταυτόχρονα ένα αέναο παιχνίδι κωδικοποίησης και ένωσης στοιχείων και συναισθημάτων είναι η επικείμενη ατομική έκθεση της Εριέττας Βορδώνη στο Λονδίνο!”, καταλήγει η Μαρία Μιγάδη.

Διάρκεια έκθεσης έως την Παρασκευή 21 Ιουλίου 2017.

Εγκαίνια ατομικής έκθεσης Εριέττας Βορδώνη στο Λονδίνο: Τετάρτη

28 Ιουνίου 2017 από 6μμ έως 9μμ.

43A South Audley street W1K 2PU Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο.

Επιμέλεια έκθεσης: Μαρία Μιγάδη.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ENGLISH

Κατά την διάρκεια ανασκαφών στους κήπους Σαλαλάτ, που διεξάγει το Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού, υπό την διεύθυνση της αρχαιολόγου Καλλιόπης Λιμναίου-Παπακώστα, αποκαλύφθηκε τμήμα θεμελίωσης και σπαράγματα τοιχοποιίας μεγάλου ελληνιστικού κτιρίου.

Το μέγεθος των δόμων και οι διαστάσεις του τμήματος της κατασκευής, που έχουν έρθει στο φώς έως τώρα, παραπέμπουν σε δημόσιο κτίριο.

Η ανακάλυψη είναι σημαντική, διότι ευρήματα Πτολεμαϊκής εποχής είναι ελάχιστα στην Αλεξάνδρεια, λόγω του μεγάλου βάθους στο οποίο εντοπίζονται. Επίσης, διότι το σημείο της ανασκαφής αποτελούσε, κατά την αρχαιότητα, μέρος του βασιλικού τετραγώνου της σπουδαίας πόλης.

Αξίζει να θυμίσουμε ότι η ίδια ελληνική αποστολή είχε φέρει στο φως, στο ίδιο σημείο, το 2009, ένα εξαιρετικό άγαλμα του Μ.Αλεξάνδρου, το οποίο ήδη εκτίθεται στο Εθνικό Μουσείο της Αλεξάνδρειας. 

Τη Δευτέρα, 4 Μαΐου 2009, κατά τη διάρκεια ανασκαφής, την οποία διενεργεί το Ινστιτούτο μας στους κήπους Shallalat βρέθηκε σε βάθος 8μ. από την επιφάνεια μέσα σε επίχωση ελληνιστικών/ πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων, μαρμάρινο άγαλμα.

Ύψος: 0,80μ.

Κατάσταση διατήρησης:

Το κεφάλι και ο κορμός σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση, εκτός από μια ελαφρά απόκρουση της μύτης. Από τα κάτω άκρα λείπει το τμήμα κάτω από τα γόνατα. Το δεξί χέρι σώζεται έως πάνω από τον αγκώνα, σε μήκος 0,16μ., ενώ το αριστερό λείπει τελείως από τον ώμο. Στα άνω άκρα υπάρχουν οπές για την προσάρτηση μεταλλικών συνδέσμων. Διασώζεται ο σύνδεσμος στον αριστερό ώμο.

Περιγραφή:

Το άγαλμα αναπαριστά νεαρό άνδρα γυμνό, σε όρθια στάση, με το δεξί πόδι λυγισμένο. Στα βοστρυχωτά μαλλιά φέρει ταινία και στις παρειές έχει παραγναθίδες (φαβορίτες). Το πρόσωπο κλίνει προς τα αριστερά και τα μάτια στρέφονται προς τα πάνω, χαρακτηριστικά πολύ γνωστά από τα «ηρωικά» πορτραίτα του   Λυσίππου. Το σώμα στρέφεται ελαφρά προς τα δεξιά και πιθανώς στηριζόταν σε βάση, ίχνη της οποίας είναι εμφανή στο δεξιό γλουτό. Η ήρεμη όψη του αγάλματος θυμίζει έντονα την απαλή πραξιτελική τεχνοτροπία της υψηλής αλεξανδρινής τέχνης.

Η περαιτέρω μελέτη του ευρήματος είναι απαραίτητη για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων.

Η χρηματοδότηση της ανασκαφής αυτής γίνεται εξ ολοκλήρου με χορηγία των ΜΟHEB KASSABGUI FOUNDATION και RELIANCE GROUP EGYPT.

Το Σωματείο Οικοδόμων Βέροιας καταγγέλλει την ΕΦΑ Ημαθίας για φωτογραφικές προκηρύξεις

ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ: Το Σωματείο οικοδόμων Βεροίας καταγγέλλει την Ε.Φ.Α ΗΜΑΘΙΑΣ (ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ).

Έχει παραγίνει το κακό τόσα χρόνια με τις φωτογραφικές προκηρύξεις εργαζομένων στην Αρχαιολογία. Αλλά φέτος στην ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ι∆ΙΩΤΙΚΟΥ ∆ΙΚΑΙΟΥ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ «ΣΤΕΡΕΩΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑ∆ΕΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΑΚΤΟΡΟΥ ΤΩΝ ΑΙΓΩΝ – ΦΑΣΗ ∆.1» ΠΟΥ ΘΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟ∆Ο ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑΣ και ανακοινώθηκε στις 24/5/2017 μόνο το όνομα και το επίθετο τον ανθρώπων που προτίθεται να προσλάβει δεν ανακοίνωσε.

Στη 2μηνη αυτή προκήρυξη εργασίας κινούμενη στα όρια της νομιμότητας προσλαμβάνει συγκεκριμένα άτομα,απολύτως μεροληπτικά. Έτσι συνηθίζει να χειρίζεται  τα θέματα του πολιτισμού η ηγεσία της Ε.Φ.Α ΗΜΑΘΙΑΣ.

Ως εργαζόμενοι νιώθουμε θλίψη και απογοήτευση από αυτά τα φαινόμενα που βάζουν την ηθική στο περιθώριο.Κάθε φορά γίνονται εκατοντάδες αιτήσεις.Πολλοί συνάδελφοι παραμένουν άνεργοι,άλλοι οδηγούνται για εργασία στους γύρω νομούς.Όμως κάποιοι άλλοι απολαμβάνουν εδώ και χρόνια τα προνόμια των ευνούχων.

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ

Κρήνη Ριμόντι, Ρέθυμνο

ENGLISH

Μνημεία Ελλάδας | Μνημεία Εξωτερικού

Ρέθυμνο

Άποψη της κρήνης το 2013.

Κρήνη Ριμόντι

Η κρήνη Ριμόντι είναι ενετική κρήνη, η οποία ευρίσκεται επί της Πλατείας Ριμόντι στο Ρέθυμνο της Κρήτης στην Ελλάδα.

Η κρήνη αυτή ανεγέρθηκε το 1629 από τους Ενετούς. Πήρε την ονομασία της από τον Αλβίζε Ριμόντι, τότε διοικητή της πόλης. Ο θυρεός της οικογένειας Ριμόντι είναι ακόμη ορατός επάνω στο μνημείο.

Λεπτομέρεια των υπολειμμάτων του παλαιού θόλου που κάλυπτε την κρήνη

Η κρήνη περιλαμβάνει τέσσερις κίονες Κορινθιακού Ρυθμού, οι οποίοι χωρίζουν τρεις κεφαλές λεόντων, από το στόμιο των οποίων και ρέει το νερό της κρήνης. Αρχικά, η κρήνη προστατευόταν από έναν θόλο, του οποίου, ωστόσο, δεν απομένουν, σήμερα, παρά μονάχα μερικά υπολείμματα.

Πηγή/Φωτογραφία/Βιβλιογραφία

Fernandez, Nicole (2011). [Rimondi στα Google Books L'habitat crétois : Instrument et symbole de la société]. Éditions L'Harmattan, σελ. 76-77. ISBN 978-2296455443. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2013.

https://wikipedia.org

Λέων της Κέας

ENGLISH

Artifacts
Figurines, statues ect. / Eιδώλια, αγάλματα κ.α

 Ο «Λέων της Κέας», ή «Λιόντας» όπως τον αποκαλεί ο ντόπιος πληθυσμός, είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο ιδιαίτερα αξιοθέατα και το «σήμα κατατεθέν» της Κέας. Πρόκειται για ένα λιοντάρι μήκους έξι μέτρων, το οποίο έχει σμιλευτεί σε βράχο λίγο έξω από τη Ιουλίδα, που είναι και η Χώρα του νησιού. Λέγεται ότι σκαλίστηκε τον 6ο αιώνα π. Χ. από κάποιον άγνωστο δημιουργό. Όπως και να ‘χει, το γλυπτό ζώο σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση και τα αδρά χαρακτηριστικά του, ειδικά στη περιοχή της κεφαλής, διακρίνονται με ευκρίνεια.

Οι θρύλοι που αφηγούνται οι κατοίκοι του νησιού γι’ αυτό το παράξενο πέτρινο λιοντάρι, είναι πραγματικά εντυπω-σιακοί. Ο πιο διαδεδομένος από αυτούς, μας παραδίδει ότι στους παλαιούς χρόνους κατοικούσαν στη συγκε-κριμένη θέση οι Νύμφες. Μια ημέρα όμως, για κάποιον άγνωστο λόγο, αυτά τα θεϊκά πλάσματα άρχισαν να δολοφονούν τις γυναίκες του οικισμού, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να σκέφτονται να τον εγκαταλείψουν. Σε μια τελευταία απέλπιδα προσπάθεια, ένας ιερέας ικέτευσε τον Δία να τους λυτρώσει. Ο μέγιστος των θεών άκουσε τις παρακλήσεις των θνητών και έστειλε ένα λιοντάρι, το οποίο τις κατεδίωξε και τις ανάγκασε να μεταβούν στην Κάρυστο.

Όταν το θεόσταλτο λιοντάρι ολοκλήρωσε την αποστολή του, πέτρωσε στη θέση αυτή ή εξαφανίστηκε, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή. Γι’ αυτό και οι κάτοικοι φρόντισαν να σκαλίσουν ένα όμοιό του στο συγκεκριμένο βράχο, ώστε αν κάποτε οι Νύμφες επέστρεφαν, να τρομοκρατούνταν και μόνο από την όψη του. Βέβαια, ο θρύλος λέει ότι όταν αποχώρησαν οι Νύμφες, έπεσε τρομερή ξηρασία στο νησί. Φαίνεται ότι οι τελευταίες, ως δαίμονες της Φύσης, πήραν μαζί τους και μερικά εκ των αγαθών της, όπως είναι το πηγαίο νερό. Χρειάστηκαν νέες δεήσεις από τους θνητούς, προκειμένου να φυσήξουν τα καλοκαιρινά μελτέμια και να καταστεί η γη τους γόνιμη. Αν κρίνουμε από τη σημερινή πλούσια βλάστηση της περιοχής, φαίνεται ότι οι θεοί ανταποκρίθηκαν και πάλι.

Μια εύλογη απορία που προκύπτει, είναι γιατί άξαφνα οι Νύμφες στράφηκαν ενάντιον των γυναικών της Ιουλίδας και, μάλιστα, άρχισαν να τις θανατώνουν; Προς απάντηση του ερωτήματος, αξίζει να ανοίξουμε μια μικρή παράνθεση και να αναζητήσουμε τα κίνητρά τους σε συμφυρμούς και «δάνεια» από συγγενείς μύθους και πρόσωπα. Ένα από αυτά είναι ο Ικάριος, τον οποίο επέλεξε ο Διόνυσος για να διαδώσει την αμπελουργία. Λέγεται ότι όταν ο Ικάριος προσέφερε κρασί σε ποιμένες της Αττικής, αυτοί ζαλίστηκαν και θεώρησαν ότι τους δηλητηρίασε. Έτσι, τον δολοφόνησαν, πετώντας τον σ’ ένα πηγάδι. Η άμοιρη κόρη του, η Ηριγόνη, ανακάλυψε το νεκρό πατέρα της με τη βοήθεια του σκύλου της, Μαίρας. Η Ηριγόνη, δεν άντεξε το θέαμα και κρεμάστηκε σε ένα κοντινό δέντρο.

Εξοργισμένος για το θάνατο των μυστών του, ο Διόνυσος τιμώρησε σκληρά την Αθήνα. Οι κόρες της πόλης καταλαμβάνονταν από μανία και αυτοκτονούσαν με τον τρόπο που είχε πράξει και η Ηριγόνη. Ο μαζικός χαμός τους, σίγουρα θυμίζει τους θανάτους των γυναικών της Κέας, που και αυτοί επιβλήθηκαν από θεότητες της βλάστησης! Τελικά, η Αθήνα λυτρώθηκε όταν συστήθηκε η καλοκαιρινή γιορτή της «Αιώρας», ενώ ο Διόνυσος μετέτρεψε τον Ικάριο, την Ηριγόνη και τη Μαίρα, στους αστερισμούς του Βοώτη, της Παρθένου και του Σείριου. Όσο για του φονιάδες του Ικάριου, βρήκαν καταφύγιο στο νησί της Κέας, μεταφέροντας όμως μαζί τους την κατάρα της ανομβρίας.

Τη σωτηρία της Κέας πέτυχε ο θεός Αρισταίος, ο οποίος κατεύνασε τη θεΐκή οργή χτίζοντας ναό προς τιμή του Δία Ικμαίου (ικμάς: η υγρασία της γης) και προσφέροντας θυσίες στο άστρο του Σείριου (δηλαδή το σκυλί του Ικάριου!), που εκείνο τον καιρό βασάνιζε τις Κυκλάδες με κύματα ζέστης. Ο Αρισταίος εισακούστηκε και οι αύρες των μελτεμιών στάλθηκαν από τον Δία, δροσίζοντας το νησί για σαράντα ημέρες. Έκτοτε, οι ιερεί της Κέας συνέχισαν το παράδειγμα του Αρισταίου, όταν ο Σείριος εμφανιζόταν στον ορίζοντα.

Όμως, πέρα από τη γοητεία που μας ασκούν οι πολυάριθμοι μύθοι και θρύλοι ανά την Ελλάδα, ίσως οι συγκεκριμένοι μπορούν να μας αποκαλύψουν κάτι περισσότερο από τους επιφανειακούς χαρακτήρες και συμβολισμούς τους. Είναι γνωστό ότι η Κέα θεωρείται ως ένα ιδανικό μέρος για όσους αγαπούν την πεζοπορία, αφού ένα ευρύτατο δίκτυο σηματοδοτημένων μονοπατιών, συνολικού μήκους 36 χιλιομέτρων, καλύπτει όλο το νησί. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του δικτύου, το οποίο περνά από δάση, πηγές, ξωκλήσια και καταλήγει σε πανέμορφες παραλίες, ταυτίζεται με αρχαίες και μεσαιωνικές λιθόστρωτες διαδρομές, οι οποίες συνέδεαν τις τέσσερις πόλεις-κράτη του νησιού (Ιουλίδα, Καρθαία, Κορησσία, Ποιήεσσα).

Ένα από τα σημαντικότερα λιθόστρωτα αρχαία μονοπάτια, πάνω στο οποίο μπορούν να βαδίσουν και οι σημερινοί λάτρεις του πεζοπορικού τουρισμού, φαίνεται ότι ξεκινούσε από ανατολικά της Ιουλίδας, περνούσε δίπλα από τον αρχαϊκό «Λιόντα» και έπειτα από τη βρύση του «Βενιαμίν» και τον αιωνόβιο πλάτανό της. Στη συνέχεια η οδός κατηφόριζε ανάμεσα σε βελανιδιές στο Δοσωνάρι, με κατάληξη τον οικισμό και τον κόλπο του Οτζιά. Το συνολικό μήκος της διαδρομής είναι περίπου πέντε χιλιόμετρα και σίγουρα αποτελεί μια μοναδική εμπειρία για όσους την επιλέξουν.

Είναι πολύ πιθανόν, λοιπόν, το κλειδί του μυστηριακού «Λέοντα της Κέας», να βρίσκεται στη θέση όπου επιλέχτηκε να σκαλιστεί. Όπως είδαμε, στέκει πλάι σε μια από τις σπουδαιότερες αρχαίες οδικές αρτηρίες, η οποία περνάει από τη πηγή του «Βενιαμίν» (ίσως ενδιαίτημα των Νυμφών;) και εισέρχεται από την ανατολική «πύλη» της Χώρας. Από αυτό το πολυσύχναστο δρομολόγιο ελλόχευε ο μεγαλύτερος κίνδυνος να εισέλθουν, όχι μόνο οι επικίνδυνες Νύμφες, αλλά και κάθε λογής δεινά, συμφορές και κατάρες (όπως της ανομβρίας!) που μπορούσαν να πλήξουν την πόλη. Ας μην λησμονούμε ότι αυτές πολύ συχνά προσωποποιούνταν από τους αρχαίους, ρωμαίους και βυζαντινούς, άρα ήταν φυσικό να χρησιμοποιούν τα μονοπάτια των κοινών θνητών! Σε αυτό ακριβώς το ιδιαίτερο πόστο τοποθετήθηκε ο «Λέων της Κέας», που με το άγρυπνο βλέμμα του φρουρεί τη Χώρα και τη μικρή καταπράσινη κοιλάδα με τις διαμορφωμένες «πεζούλες», σε κάποιες από τις οποίες διακρίνονται εντοιχισμένα αρχαία δομικά μέλη. Άλλωστε, εκτός από την ολοφάνερη αναφορά του θρύλου για τη σωτήρια επέμβαση και τον αποτροπαϊκό χαρακτήρα του, είναι γνωστό ότι προφυλακτικές ιδιότητες αποδίδονταν και σε άλλα λιοντάρια που είχαν δημιουργηθεί κατά την αρχαιότητα.

 Έτσι λοιπόν και ο «Λέων της Κέας», που με το αινιγματικό ελαφρό του μειδίασμα διαβεβαιώνει ότι τίποτα κακό δεν θα συμβεί στους κατοίκους της. Καμία αρχαία κατάρα δεν θα τους πλήξει. Μέχρι, τουλάχιστον, να πάψουν να πιστεύουν σ’ αυτόν.