Συντήρηση Ερεχθείου

ENGLISH

Συντήρηση : Παρθενώνας | Ερέχθείο | Προπύλαια | Ναός Αθηνάς Νίκης | Αρρηφόριον | Ζωφόρος |Εργαστήριο συντήρησης γλυπτών  | 

Το Ερέχθειο έχει δεχτεί πολλαπλές επεμβάσεις αναστήλωσης και συντήρησης. Η πιο σύγχρονη προσπάθεια συστηματικής συντήρησης της επιφάνειας του μνημείου (από ιδρύσεως της ΕΣΜΑ) ξεκίνησε το 1995, έξι χρόνια δηλαδή μετά την ολοκλήρωση της δομικής αποκατάστασής του. Το πρόγραμμα συντήρησης διαμορφώθηκε έκτοτε ανάλογα με τη δυνατότητα χρηματοδότησης και πρόσληψης ειδικού προσωπικού. Στην προσπάθεια ενίσχυσης της μακροβιότητας του μνημείου εργάζεται σήμερα μια 6μελής ομάδα διαφόρων ειδικοτήτων. Ο στόχος της ομάδας αυτής είναι η ενίσχυση και στερέωση της επιφάνειας του μαρμάρου του Ερεχθείου.

Η κατάσταση διατήρησης του μνημείου χαρακτηρίζεται από τις ίδιες μορφές φθοράς που παρατηρούνται σε όλα τα μνημεία της Ακρόπολης, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τις αποσαθρωμένες περιοχές με έντονη μικροβιολογική παρουσία και πλέγματα μικρορωγμών. Εξαρτάται δε άμεσα από την αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων όπως η ιδιοσυστασία του λίθου (αργιλοπυριτικές προσμίξεις), οι φυσικοί παράγοντες φθοράς (π.χ. καιρικές συνθήκες),η όξινη προσβολή, οι βίαιες καταστροφές που υπέστη το μνημείο (πυρκαγιά κλασικών χρόνων, σεισμοί) και οι παλαιότερες επεμβάσεις αποκατάστασης και στερέωσης. Το αποτέλεσμα είναι σε αρκετές περιπτώσεις η σταδιακή αλλοίωση του υλικού και η υποβάθμιση της μορφολογίας και γεωμετρίας των αρχιτεκτονικών μελών.

Η επιλογή και ιεράρχηση των τμημάτων του μνημείου όπου πραγματοποιούνταισυστηματικές ή σωστικές επεμβάσεις γίνεται με τα ακόλουθα κριτήρια: την έκταση, την ένταση, την πολυμορφία και το ρυθμό εξέλιξης των φθορών. Με αυτά τα δεδομένα έχουν επιλεγεί και ολοκληρωθεί-μέχρι σήμερα- η πρόσταση των Κορών, οι 5 κίονες της ανατολικής πρόστασης, το δυτικό τμήμα της εξωτερικής όψης του βόρειου τοίχου, η εσωτερική όψη του νότιου τοίχου, το τμήμα προς νότον της εσωτερικής αλλά και της εξωτερικής όψης του δυτικού τοίχου. Επίσης πραγματοποιήθηκαν έκτακτες (σωστικές) επεμβάσεις στο κατώφλι της βόρειας Θύρας, στο δάπεδο της ανατολικής πρόστασης, σε 2 δοκούς της οροφής της βόρειας πρόστασης και στην κάτοψη της οροφής της νότιας πρόστασης. Αυτή την εποχή πραγματοποιούνται επεμβάσεις στους λίθους της μικρής θύρας της βόρειας πλευράς, καθώς και στους κατώτερους λίθους στη δυτική παραστάδα του βόρειου τοίχου. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη οι επεμβάσεις καθαρισμού αιθάλης και μαύρης κρούστας από τη φατνωματική οροφή στη νότια πρόσταση (πρόσταση των Κορών), με τεχνολογία λέιζερ, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας  (ΙΗΔΛ-ΙΤΕ).

Ολοκληρωμένες Επεμβάσεις

Η αναστήλωση του Ερεχθείου αποτελεί το πρώτο ολοκληρωμένο αναστηλωτικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε υπό την επιστημονική ευθύνη της ΕΣΜΑ. Η επέμβαση, που αποσκοπούσε στην άρση των αστοχιών των παλαιότερων αναστηλωτικών επεμβάσεων, πραγματοποιήθηκε μεταξύ των ετών 1979 και 1987, από τον αείμνηστο αρχιτέκτονα Α. Παπανικολάου και τον πολιτικό μηχανικό Κ. Ζάμπα.

Αφετηρία της επέμβασης αποτέλεσε η μεταφορά των Καρυατίδων στο Μουσείο Ακροπόλεως, προκειμένου να προστατευθούν από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Εν συνεχεία, αποσυναρμολογήθηκαν εκτενή τμήματα του μνημείου και, συγκεκριμένα, οι περιοχές που είχαν αναστηλωθεί στο παρελθόν (βόρειος και νότιος τοίχος έως τη στάθμη των ορθοστατών, δυτικός τοίχος έως τη στάθμη της βάσης των ημικιόνων, οροφές βόρειας και νότιας πρόστασης). Ο συνολικός αριθμός των μελών που αποσυναρμολογήθηκαν ανέρχεται στα 720. Μετά την αφαίρεση των οξειδωμένων οπλισμών ακολούθησε η διαδικασία δομικής αποκατάστασης με χρήση οπλισμών από τιτάνιο.

Κατά την εκ νέου συναρμολόγηση του μνημείου, τα παρατοποθετημένα μέλη επανήλθαν στις θέσεις που καταλάμβαναν κατά την αρχαιότητα. Αποτέλεσμα της διαδικασίας μετάθεσης των μελών ήταν να δημιουργηθούν κενά στη δομή των τοίχων του μνημείου, τα οποία συμπληρώθηκαν με μέλη κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου από νέο μάρμαρο.

Για λόγους στατικής επάρκειας, αλλά και μορφολογικής ολοκλήρωσης της κύριας, ανατολικής όψης του μνημείου, τοποθετήθηκε αντίγραφο από τεχνητό λίθο στη θέση του βορείου κίονα και του υπερκείμενου θριγκού, που είχαν απομακρύνει τα συνεργεία του λόρδου Έλγιν από τη βορειοανατολική γωνία του μνημείου. Αντίγραφα από τεχνητό λίθο αποτελούν και οι έξι Καρυάτιδες, που έχουν τοποθετηθεί στη νότια πρόσταση του μνημείου.

Η επέμβαση αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη αποκατάσταση μνημείου από την ΕΣΜΑ, η οποία αντιμετωπίσθηκε θετικά από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και αναγνωρίσθηκε ευρέως από τους πολυάριθμους επισκέπτες της Ακρόπολης.