Derveni Crater / Κρατήρας του Δερβενίου

Artifacts

Craters, vases ect. / Κρατήρες, αγγεία κ.α.

Κρατήρας του Δερβενίου. 330 π.Χ.Αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης

Derveni Crater  - 330 BC.Archaeological museum of Thessaloniki

Αγγλικά

The Derveni Krater is a volute krater, the most elaborate of its type, discovered in 1962 in a tomb at Derveni, not far from Thessaloniki, and displayed at the Archaeological Museum of Thessaloniki. Weighing 40 kg, it is made of an alloy of bronze and tin in skilfully chosen amounts, which endows it with a superb golden sheen without use of any gold at all. It is dated to the 4th century BC, and was probably made in Athens. Large metalwork vessels are extremely rare survivals in Ancient Greek art, and the Derveni Krate is the outstanding survival from Hellenistic art, as the Vix Krater is from the Archaic period.

The vase is composed of two leaves of metal which were hammered then joined, although the handles and the volutes (scrolls) were cast and attached. The main alloy used gives it a golden colour, but at various points the decoration is worked with different metals as overlays or inlays of silver, copper, bronze and other base metals. Such highlights include the silver garlands of vine and ivy around the krater, the silver and copper stripes on the vipers at the handles, and the silver ords of the eyes of the volute masks.

The top part of the krater is decorated with motifs both ornamental (gadroons, palm leaves, acanthus, garlands) and figurative: the top of the neck presents a frieze of animals and most of all, four statuettes ( two maenads, Dionysus and a sleeping satyre) are casually seated on the shoulders of the vase, in a pose foreshadowing that of the Barberini Faun. On the belly, the frieze in low relief, 32.6 cm tall, is devoted to the divinities Ariadne and Dionysus, surrounded by revelling satyrs and maenads of the Bacchic thiasos, or ecstatic retinue. There is also a warrior wearing only one sandal, whose identity is disputed: Pentheus, Lycurgus of Thrace, or perhaps the "one-sandalled" Jason of Argonaut fame.

The exact date and place of making are disputed. Barr-Sharrar thinks it was made around 370 BC in Athens. Based on the dialectal forms used in the inscription, some commentators think it was fabricated in Thessaly at the time of the revolt of the Aleuadae, around 350 BC. Others date it between 330 and 320 BC and credit it to bronzesmiths of the royal court of Alexander the Great.

The funerary inscription on the krater reads:

ΑΣΤΙΟΥΝΕΙΟΣ ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΙΟΙ ΕΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

The inscription is in the Thessalian variant of the Aeolian dialect: Ἀστιούνειος Ἀναξαγοραίοι ἐς Λαρίσας (Astioúneios Anaxagoraīoi es Larísas), "Astiouneios, son of Anaxagoras, from Larisa. If transcribed in Attic, the inscription would read: Ἀστίων Ἀναξαγόρου ἐκ Λαρίσης (Astíōn Anaxagórou ek Larísēs).

Greek
Ο κρατήρας του Δερβενίου είναι οστεοφυλάκιο και τεφροδόχο σκεύος που ανευρέθη,στις 16 Ιανουαρίου 1962, μέσα σ΄ ένα κιβωτιόσχημο τάφο, κοντά στο Δερβένι, 9,5 χλμ. βορειδυτικά της Θεσσαλονίκης. Αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της αρχαίας χαλκοπλαστικής. Ο κρατήρας σώζεται ακέραιος και το χρυσό του χρώμα οφείλεται στη μεγάλη περιεκτικότητα κασσίτερου στο κράμα του χαλκού.

Περιείχε λείψανα από την καύση νεκρού καθώς και ένα χρυσό τριώβολο του Φιλίππου του Β΄.

Εικάζεται ότι είναι έργο Μακεδόνα καλλιτέχνη, όμως είναι έντονες οι επιρροές από την αττική τέχνη.

Η κεντρική σκηνή του αγγείου καλύπτεται από το ζευγάρι Διόνυσος και Αριάδνη που εικονίζεται σε μία στιγμή χαλάρωσης, ενδεχομένως μετά από ερωτική πράξη. Το ζευγάρι πλαισιώνεται από Μαινάδες, αλλά και από άλλες αντρικές και γυναικείες μορφές. Η παράσταση στεφανώνεται από επίθετο ασημένιο κλαδί αμπέλου. Το κάτω τμήμα του λαιμού του αγγείου στολίζει ένα επίσης επίθετο κλαδί κισσού.

Τον ώμο του κρατήρα στολίζουν τέσσερα επίθετα τριδιάστατα αγαλμάτια. Είναι τοποθετημένα κοντά στις λαβές. Στην πρώτη όψη, αριστερά είναι ο Διόνυσος και δεξιά μια κοιμισμένη Μαινάδα. Στην άλλη όψη, αριστερά είναι ένας κοιμισμένος Σάτυρος και δεξιά μια Μαινάδα. Οι ελικωτές λαβές περιβάλλονται από κουλουριασμένα φίδια που πλαισιώνουν τέσσερα προσωπεία, πιθανά του Ηρακλή.

Ως κάτοχος του αγγείου αναφέρεται σε επιγραφή στο χείλος ο Αστιούνειος Αναξαγοραίοι ες Λαρίσας, δηλαδή ο Αστιούνειος, γιος του Αναξαγόρα, από την Λάρισα. Η θεσσαλική καταγωγή του κατόχου συνδέεται με την ομηρεία της αριστοκρατικής οικογένειας των Αλευάδων από το Φίλιππο Β' (334 π.Χ.) μετά την αποτυχημένη τους απόπειρα να αποτινάξουν τη μακεδονική κυριαρχία.

Ο κρατήρας εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.