Chiton / Χιτών

Charioteer in an Ionic chiton

The Charioteer of Delphi, 470s B.C. Bronze, 5ft.11in. high. Delphi Museum, Greece.

Ο χιτώνας ή χλαίνα ήταν αρχαίο ελληνικό ένδυμα. Διακρύνουμε τον δωρικό και τον ιωνικό ρυθμό. Ο δωρικός χιτώνας, κοινώς «χλαίνη» ήταν κυρίως ανδρικό ένδυμα. Ήταν υφασμένος από μαλί. Τον φορούσαν στον αριστερό ώμο, ενώ κούμπωνε επάνω από το δεξί ώμο με παραμάνα αφήνωντας το δεξί μέρος του σώματος γυμνό.

Ο ιωνικός χιτώνας ήταν μακρύτερος από τον δωρικό και ήταν υφασμένος από λινάρι. Ήταν μακρόστενο πανί με άνοιγμα για το κεφάλι. Έπεφτε και στους δύο ώμους προς τα κάτω και κουμπωνόταν δεξιά και αριστερά.

Στους ομηρικούς χρόνους, ο χιτώνας ήταν κυρίως ανδρική μόδα, ενώ οι γυναίκες ντύνονταν με τον πέπλο. Ο δωρικός χιτώνας έγινε και πάλι δημοφιλής κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Οι ελεύθεροι άνδρες τον ντύνονταν σε όλο το σώμα, ενώ οι σκλάβοι και οι απλοί εργάτες τον ντύνονταν «εξωμίς», αφήνοντας δηλαδή το δεξιό μπράτσο γυμνό για να μην εμποδίζει την εργασία. Ο χιτώνας των εργατών, των αγροτών και των πολεμιστών ήταν πάντα κοντός ενώ αντιθέτως, οι ιερείς και οι ηνίοχοι φορούσαν μακρύ χιτώνα. Κατά την αρχαϊκή περίοδο ξεκίνησε η χρήση του χιτώνα και από τις γυναίκες.

Εκτός από τον απλό χιτώνα υπήρχε και μακρύτερος, ο λεγόμενος διπλός, ο οποίος είχε διπλό μήκος. Την ημέρα ντύνονταν διπλωμένος, ενώ τη νύχτα χρησίμευε ως σκέπασμα στον ύπνο. Ο μακρύς γυναικείος χιτώνας, που ήταν μακρύτερος από τον ανδρικό έδενε με ζώνη και σχημάτιζε δίπλωμα, τον κόλπο, κάτω από το στήθος ή στη μέση, ανάλογα με το ύψος που έδενε η ζώνη.

A chiton (Greek: χιτών, khitōn) was a form of clothing in Ancient Greece, worn by both sexes, but especially men. It is a sewn garment, unlike the female peplos, a draped garment held on the shoulders by a fibula.

Κούμπωμα χιτώνα δωρικού ρυθμού με ζώνη

How to put on a Doric chiton, an ancient Greek garment which is a simple rectangle of cloth, fastened by pins at the shoulders and belted at the waist. 

There are two forms of chiton, the Doric chiton and the later Ionic chiton. The Doric style was simpler and had no sleeves, being simply pinned, sewn, or buttoned at the shoulder. The Ionic style was made of a much wider piece of fabric, and was pinned, sewn, or buttoned all the way from the neck to the wrists and the excess fabric gathered by the zone or girdled at the waist. By the late Archaic, Ionic chitons had become more common, especially for men.

The Doric chiton is a single rectangle of woolen or linen fabric. It can be worn plain or with an overfold called an apoptygma, which is more common to women. It can be draped and fastened at the shoulder by pins (fibulae) or sewing, or by buttons. The Ionic chiton could also be made from linen or wool and was draped without the fold and held in place from neck to wrist by several small pins. A large belt called a zoster could be worn over the chiton, usually under the breast ("high-girdled") or around the waist ("low-girdled") or a narrower "zone" or girdle could be used. The chiton's length was greater than the height of the wearer, so excessive fabric was pulled above the belt, like a blouse.

A double-girdled style also existed. The chiton was often worn in combination with the heavier himation over it, which had the role of a cloak. When used alone (without a himation), the chiton was called a monochiton. A long chiton which reached the heels was called a chiton poderes, while a longer one which dragged the ground was called a chiton syrtos or an elkekhitōnes (Greek: ἐλκεχιτώνες) (literally, a chiton that drags the ground). A woman's chiton would always be worn at ankle length. Men wore the long chiton during the Archaic period, but later wore it at knee length, except for certain occupations such as priests and charioteers, and also the elderly.

A sleeved form was worn by priests and actors. The colour or pattern would often indicate status, but varied over time. The chiton was the outfit of Aphrodite because it was considered very feminine, although men also wore it. Dionysus is often depicted wearing it. The chiton was also worn by the Romans after the 3rd century BC. However, they referred to it as a tunica. An example of the chiton can be seen, worn by the caryatids, in the porch of the Athens Erechtheum. A charioteer's chiton can be seen on the Charioteer of Delphi (474 BC).