Τρωικός Πόλεμος

ENGLISH

Ο Τρωικός πόλεμος στην ελληνική μυθολογία ήταν μια δεκαετής πολεμική σύγκρουση, των Ελλήνων (Αχαιοί ή Αργείοι ή Δαναοί στον Όμηρο) με τους Τρώες κάτω από τα τείχη της Τροίας. Η κύρια αφορμή του πολέμου ήταν η αρπαγή της Ελένης, της συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας Πάρι. Ο πόλεμος αυτός είναι από το κύρια γεγονότα της Ελληνικής Μυθολογίας και αποτέλεσε πηγή αστείρευτης έμπνευσης για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, συμπεριλαμβανομένων και των έργων του Ομήρου: της Ιλιάδας, που εξιστορεί ένα χρονικό διάστημα από το τελευταίο έτος του πολέμου και της Οδύσσειας, που εξιστορεί το ταξίδι της επιστροφής στη πατρίδα του Οδυσσέα, ενός από τους Αχαιούς ηγέτες. Άλλα γεγονότα, σχετικά με τον Τρωικό πόλεμο περιγράφονται στον τρωικό επικό κύκλο, από τον οποίο έχουν διασωθεί μόνο μικρά αποσπάσματα. Γεγονότα του πολέμου ενέπνευσαν επίσης την αρχαία ελληνική τραγωδία, την λατινική λογοτεχνία (Αινειάδα του Βιργίλιου) και πολυάριθμα νεώτερα έργα λογοτεχνίας, εικαστικών τεχνών και μουσικής (βλ. κεφ. 5 Τέχνες).

Τα αίτια του πολέμου ανάγονται στην θεϊκή διαμάχη μεταξύ Αθηνάς, Ήρας και Αφροδίτης, την οποία προκάλεσε η Έριδα δίνοντάς τους ένα χρυσό μήλο με την αναγραφή στην ομορφότερη (τη καλλίστῃ) . Ο Δίας θέλοντας να δώσει λύση στην διαμάχη για το ποια αξίζει το μήλο, τις παρέπεμψε στον Τρώα πρίγκιπα Πάρι, που επέλεξε την Αφροδίτη. Ως ανταμοιβή για την κρίση του, η Αφροδίτη τον αντάμειψε κάνοντας την Ελένη την πιο όμορφη θνητή γυναίκα, να τον ερωτευθεί και να τον ακολουθήσει στην Τροία. Αμέσως μετά την αρπαγή της, ο Αγαμέμνονας, ο βασιλιάς των Μυκηνών και αδελφός του άντρα της Ελένης, Μενέλαου, ηγήθηκε γενικευμένης εκστρατείας των Ελλήνων και πολιόρκησε την Τροία για δέκα χρόνια. Μετά τον θάνατο πολλών ηρώων, όπως του Αχιλλέα και του Αίαντα του Τελαμώνιου καθώς και των Τρώων, Έκτορα και Πάρι, η πόλη αλώθηκε χάρη στο τέχνασμα του Δούρειου Ίππου. 

Η κατάληψη της πόλης από τους Αχαιούς συνοδεύτηκε από σφαγή και ολοσχερή της καταστροφή καθώς και από βεβήλωση των ιερών. Αυτή η ενέργεια προκάλεσε την οργή των θεών, οι οποίοι εκδικήθηκαν πολλούς από τους επιζήσαντες Αχαιούς βασιλιάδες. Ελάχιστοι από αυτούς κατάφεραν να συνεχίσουν ειρηνικά τη ζωή τους στις πατρίδες τους. Οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι ο Τρώας ήρωας Αινείας, μετά την πτώση της πόλης κατέφυγε στο Λάτιο, στην ιταλική χερσόνησο και ότι θεωρείται πρόγονός τους.

Οι Αρχαίοι Έλληνες, πίστευαν ότι ο Τρωικός πόλεμος (όπως και τα περισσότερα γεγονότα της μυθολογίας) ήταν ιστορικό γεγονός που έλαβε χώρα τον 13ο ή το 12ο αιώνα π.Χ. και ότι η Τροία βρίσκονταν στην ασιατική πλευρά του Ελλησπόντου (Δαρδανέλια). 

Μόλις το 1870, ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, μετά από ανασκαφές ανακάλυψε την μέχρι τότε, εντελώς μυθική, Τροία. Σήμερα το σύνολο της αρχαιολογικής κοινότητας συμφωνεί ότι πράγματι η συγκεκριμένη τοποθεσία είναι η Τροία και ότι σίγουρα υπάρχει κάποιος ιστορικός πυρήνας, όσον αφορά τον πόλεμο. Το ερώτημα πλέον είναι κατά πόσο κάποια συγκεκριμένα γεγονότα και πρόσωπα που εξιστορούνται ήταν πραγματικά ή απλώς μυθεύματα. Ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι η χρονολογία που δίνει ο αρχαίος ιστορικός Ερατοσθένης: 1194-1184 π.Χ., είναι η πιο αντιπροσωπευτική, καθώς συμφωνεί και με αρχαιολογικά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι στην πόλη τότε ξέσπασε καταστροφική πυρκαγιά και συγκεκριμένα στο στρώμα VIIa της Τροίας.

Ιστορια Γ δημοτικου

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πριν από πολλά χρόνια, οι Αχαιοί που κατοικούσαν τότε στην Ελλάδα, ενώθηκαν και µε τα πλοία και το στρατό τους πήγαν να κυριεύσουνε την Τροία.Έτσι άρχισε ο Τρωικός πόλεµος που κράτησε δέκα χρόνια. Ήταν ο µεγαλύτερος πόλεµος της αρχαιότητας κι οδήγησε στο θάνατο αµέτρητους Τρώες κι Αχαιούς. Αφορµή ήτανε µια γυναίκα, η ωραία Ελένη, η βασίλισσα της Σπάρτης. Πολλά σπουδαία παλικάρια πολέµησαν σ’ αυτό τον πόλεµο. Ο Αχιλλέας, ο γιος της Θέτιδας, ο Έκτορας, ο αρχηγός των Τρώων, ο ατρόµητος Διοµήδης, ο δυνατός Αίαντας, ο Μενέλαος, ο άντρας της Ελένης, ο αδελφός του ο Αγαµέµνονας, που ήταν αρχηγός των Αχαιών, ο πολυµήχανος Οδυσσέας κι άλλοι πολλοί. Όλους αυτούς θα τους γνωρίσουµε στα επόµενα µαθήµατα. Επίσης, θα γνωρίσουµε την Ανδροµάχη, την όµορφη γυναίκα του Έκτορα, τους σεβαστούς γονείς του, την Εκάβη και τον Πρίαµο, κι άλλους πολλούς! Τι να πρωτοθυµηθεί κανείς απ’ όλα αυτά που έγιναν. Οι µύθοι που τα αναφέρουν είναι τόσο γοητευτικοί, που αξίζει τον κόπο να τους διαβάσουµε και να τους θυµόµαστε για πάντα. Αχαιοί πολεµιστές ξεκινούν για τον πόλεµο. Λεπτοµέρεια από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1. Το μήλο της Έριδας Πριν από πολλά χρόνια, στην αρχαία εποχή, τότε που στον Όλυµπο κατοικούσαν οι δώδεκα θεοί, ο Δίας αποφάσισε να παντρέψει το βασιλιά της Φθίας, τον Πηλέα, µε µια θαλασσινή νεράιδα, τη Θέτιδα, την κόρη του Νηρέα. Ο γάµος έγινε στο Πήλιο κι ήτανε καλεσµένοι όλοι οι θεοί και οι θεές. Μόνο τηνΈριδα δεν κάλεσαν, τη θεά της φιλονικίας, γιατί όπου πήγαινε έσπερνε µίσος και καβγάδες. Εκείνη θύµωσε πολύ κι πήγε στο γάµο αόρατη κι άφησε στο τραπέζι ένα µήλο ολόχρυσο, που πάνω του είχε γράψει: «στην οµορφότερη». Αµέσως η Ήρα, η Αθηνά κι η Αφροδίτη άρχισαν να µαλώνουν για το ποια ήταν η οµορφότερη που θα έπαιρνε το µήλο. Ρώτησαν και το Δία, µα αυτός δεν ήθελε να στενοχωρήσει καµιά από τις τρεις θεές. Γι’ αυτό είπε να πάνε στο βουνό Ίδη, δίπλα στην Τροία, όπου ο Πάρης, ο γιος του βασιλιά Πρίαµου, έβοσκε το κοπάδι του σε µια πλαγιά, για να διαλέξει εκείνος την οµορφότερη θεά. Πέταξαν λοιπόν οι τρεις θεές, µαζί µε τον Ερµή, στην Ίδη και στάθηκαν µπροστά στο ξαφνιασµένο βασιλόπουλο. Ο Ερµής τού είπε το θέληµα του Δία και του έδωσε το χρυσό µήλο της Έριδας. Τότε η Ήρα τού έταξε να τον κάνει τον πιο µεγάλο βασιλιά, η Αθηνά τον πιο γενναίο και σοφό πολεµιστή και η Αφροδίτη να του βρει την πιο όµορφη γυναίκα για να την παντρευτεί. O Πάρης, αφού το καλοσκέφτηκε, έδωσε το χρυσό µήλο στην Αφροδίτη. Η Ήρα και η Αθηνά έφυγαν θυµωµένες, ενώ η Αφροδίτη φανέρωσε στον Πάρη πως η ωραία Ελένη, η γυναίκα του Μενέλαου, του βασιλιά της Σπάρτης, ήταν η οµορφότερη στον κόσµο και τον συµβούλεψε να πάει να την πάρει. 1. Η κρίση του Πάρη. Δεξιά ο Πάρης, στο κέντρο ο θεός Ερµής και ακολουθούν οι τρεις θεές: Αφροδίτη, Αθηνά, Ήρα. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ο Πάρης ετοίµασε καράβι γρήγορο κι έφυγε για τη Σπάρτη. Έφτασε στο παλάτι του Μενέλαου κρατώντας πλούσια δώρα. Εκεί όλοι τον καλοδέχτηκαν και τον φιλοξένησαν, όπως ταίριαζε στο βασιλόπουλο της Τροίας. Όµως ο Πάρης, µε τη βοήθεια της Αφροδίτης, ξεµυάλισε την Ελένη και την έπεισε να τον ακολουθήσει. Και µια µέρα που έλειπε ο Μενέλαος, έφυγαν για την Τροία. 2. Η αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη. Ανάµεσά τους ο φτερωτός θεός Έρωτας. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 3. Η κρίση του Πάρη Να, πώς ένας αρχαίος συγγραφέας, ο Λουκιανός, φαντάστηκε και έγραψε το διάλογο του Πάρη µε τον Ερµή και τις τρεις θεές. ΕΡΜΗΣ: Γεια σου, βοσκόπουλο. Ο ∆ίας προστάζει να γίνεις κριτής στην οµορφιά των τριών θεών και το βραβείο του διαγωνισµού θα το µάθεις άµα διαβάσεις τι γράφει επάνω στο µήλο. ΠΑΡΗΣ: ∆ος µου το, να δω τι λέει: Η ΟΜΟΡΦΗ, γράφει, ΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΙ. Μα τούτες όλες είναι το ίδιο όµορφες και δεν είναι εύκολο πράγµα να κρίνει κανείς. Πρέπει να εξετάσω την κάθε µία χωριστά, γιατί τώρα τα έχω χαµένα και δεν ξέρω σε ποια να σταµατήσω τη µατιά µου. ΑΦΡΟ∆ΙΤΗ: Ας γίνει κι αυτό. ΠΑΡΗΣ: Μείνε εσύ, Ήρα. ΗΡΑ: Αν µε κρίνεις, Πάρη, εµένα πως είµαι η πιο όµορφη, θα σε κάµω αφέντη ολόκληρης της Ασίας. ΠΑΡΗΣ: Πλησίασε εσύ, Αθηνά. ΑΘΗΝΑ: Αν κρίνεις, Πάρη, εµένα σαν την πιο όµορφη, ποτέ δεν θα γυρίσεις νικηµένος από τη µάχη, µα πάντα θριαµβευτής. ΠΑΡΗΣ: Και τώρα η σειρά της Αφροδίτης. ΑΦΡΟ∆ΙΤΗ: Εγώ από καιρό τώρα σ’ έβλεπα που είσαι τόσο νέος κι όµορφος κι έπρεπε κιόλας να είσαι και παντρεµένος µε κάποια γυναίκα σαν την Ελένη, που είναι νέα κι όµορφη, γιατί εκείνη και µονάχα να σ’ έβλεπε είµαι βέβαιη πως θα τα παρατούσε όλα και θα σ’ ακολουθούσε οπουδήποτε. Αν δώσεις το µήλο σε µένα, θα τα καταφέρω εγώ να γίνει γυναίκα σου. Λουκιανός, Θεών διάλογοι, µτφ. Ν. Σφυρόερα (µε αλλαγές) 4. Η ωραία Ελένη. Από αρχαίο  ελληνικό αγγείο. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Γιατί οι τρεις θεές µάλωσαν µεταξύ τους; Ποιος έλυσε τη διαφορά τους; Αν ήσουν εσύ στη θέση του Πάρη, ποια θεά θα διάλεγες και γιατί; Παρατηρώ και περιγράφω την εικόνα 2 και συζητώ στην τάξη για τα πρόσωπα που φαίνονται σ’ αυτή.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 2. Η θυσία της Ιφιγένειας Οργίστηκε πολύ ο Μενέλαος, που ο Πάρης του πήρε την Ελένη, και θέλησε να τον εκδικηθεί και να τη φέρει πίσω. Γι’ αυτό ζήτησε βοήθεια από τον αδελφό του, τονΑγαµέµνονα, που βασίλευε στις Μυκήνες. Εκείνος κάλεσε όλους τους βασιλιάδες των Αχαιών να ετοιµαστούν να πάνε στην Τροία, να πολεµήσουνε να πάρουν πίσω την Ελένη. Στο λιµάνι της Αυλίδας µαζεύτηκαν όλοι οι Αχαιοί µε τα πλοία και το στρατό τους. Πήγε ο γερο-Νέστορας, ο βασιλιάς της Πύλου, ο Ιδοµενέας από την Κρήτη, ο Αίαντας από τη Σαλαµίνα, ο άλλος Αίαντας απ’ τη Λοκρίδα, ο Διοµήδης από το Άργος, ο Φιλοκτήτης, ο φίλος του Ηρακλή, από τη Μαγνησία, ο Οδυσσέας απ’ την Ιθάκη κι ο Αχιλλέας, ο γιος του Πηλέα και της Θέτιδας από τη Φθία µε το φίλο του τον Πάτροκλο και τους γενναίους Μυρµιδόνες. Διάλεξαν για αρχηγό τον Αγαµέµνονα κι αφού έκαναν θυσίες, περίµεναν να φυσήξει ο άνεµος, να ξεκινήσουν τα καράβια για την Τροία. 1. Αχαιοί πολεµιστές. Aρχαίοελληνικό αγγείο.Από αρχαίο ελληνικό αγγείο. 2. Ο Αγαµέµνονας Όσοι προέρχονταν από την καλά οχυρωµένη πόλη των Μυκηνών […] είχαν αρχηγό τον Αγαµέµνονα Ατρείδη µε εκατό καράβια. Οι άνδρες του ήταν οι περισσότεροι και οι καλύτεροι όλων, ενώ αυτός ανάµεσά τους ήταν χαλκοφορεµένος και υ περήφανος, γιατί σαν καλύτερος οδηγούσε και τους πιο πολλούς άνδρες. Όµηρος, Ιλιάδα Β 509-576, µτφ. Γ. Γιοβάνη

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 3. Οι πιο σπουδαίοι ήρωες του Τρωικού πολέµου. Όµως φύλλο δεν εσάλευε κι οι βασιλιάδες ρωτήσανε το µάντη Κάλχα να τους πει γιατί οι άνεµοι δε φυσούσαν. Εκείνος τότε είπε ότι η θεά Άρτεµη κρατούσε τους ανέµους. Είχε θυµώσει, γιατί ο Αγαµέµνονας είχε σκοτώσει το ιερό ελάφι της. Και δε θα της περνούσε ο θυµός, αν πρώτα ο Αγαµέµνονας δε θυσίαζε στο βωµό της την κόρη του, την Ιφιγένεια. Αβάσταχτη θλίψη πλάκωσε την καρδιά του Αγαµέµνονα. Δεν ήθελε να θυσιάσει την αγαπηµένη του κόρη. Μέρες θρηνούσε. Τέλος έστειλε µήνυµα στην Κλυταιµνήστρα, τη γυναίκα του, να φέρει στην Αυλίδα την Ιφιγένεια, να την παντρέψει τάχα µε τον Αχιλλέα. Όταν η Ιφιγένεια κι η µητέρα της έφτασαν στην Αυλίδα, µε δάκρυα στα µάτια ο Αγαµέµνονας τους είπε την αλήθεια. Η Κλυταιµνήστρα έκλαιγε και τον παρακαλούσε να µην αφήσει να γίνει η θυσία. Η Ιφιγένεια τελικά αποφάσισε να θυσιαστεί για την πατρίδα της. Τη µέρα της θυσίας πήγε στολισµένη στο βωµό και µε θάρρος έσκυψε το κεφάλι. Κι ο µάντης Κάλχας, αφού της φόρεσε χρυσό στεφάνι στα µαλλιά, σήκωσε το µαχαίρι. Όµως εκείνη τη στιγµή η Άρτεµη ήρθε µέσα σε ένα σύννεφο, άρπαξε την κόρη και πάνω στο βωµό άφησε ένα µικρό ελάφι. Την Ιφιγένεια την πήγε µακριά στη χώρα των Ταύρων σ’ έναν από τους ναούς της. Αµέσως φύσηξε άνεµος και οι Αχαιοί κίνησαν για την Τροία.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 4. Η θυσία της Ιφιγένειας. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο. 5. Λίγο πριν τη θυσία Ο αρχαίος ποιητής Ευριπίδης περιγράφει τη συγκινητική σκηνή πατέρα και κόρης, λίγο πριν τη θυσία. Την κόρη µόλις είδε ο βασιλιάς προς το άλσος να βαδίζει για σφαγή, αναστενάζει, το κεφάλι γυρίζει από την άλλη, µε το ιµάτιο τα µάτια του σκ πάζει και δακρύζει. Εκείνη τότε στάθηκε κοντά του και µίλησε: «Πατέρα, ήρθα σ’ εσένα. για την πατρίδα, για όλη την Ελλάδα µε τη θέλησή µου δίνω το κορµί µου, στο βωµό της θεάς ας µ’ οδηγήσουν, και, αφού ο χρησµός το ορίζει, ας µε θυσιάσουν». Ευριπίδης, Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα, στ. 1547-1560, µτφ. Θρ. Σταύρου (µε αλλαγές) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Τι εµπόδιζε το στόλο των Αχαιών να ξεκινήσει για την Τροία; Τι έγινε τελικά; Διαβάζω το κείµενο 2 και α παντώ. Γιατί οι Αχαιοί διάλεξαν για αρχηγό τους τον Αγαµέµνονα; Διαβάζω το κείµενο 5 και απαντώ.Πώς νιώθει ο Αγαµέµνονας, λίγο πριν τη θυσία; Πώς χαρακτηρίζεις την Ιφιγένεια από τα λόγια της;

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 3. Οι Αχαιοί φτάνουν στην Τροία Ταξιδεύοντας για την Τροία οι Αχαιοί πέρασαν απ’ τη Δήλο. Εκεί, στο ναό του Απόλλωνα, ήταν ιερέας ο Άνιος που είχε τρεις κόρες, τις Οινότροπες. Το χώµα που άγγιζε η Σπερµώ γινόταν σιτάρι. Το χώµα που άγγιζε η Οινώ γινόταν κρασί και το χώµα που άγγιζε η Ελαΐδα γινόταν λάδι. Ο Άνιος, που ήταν και µάντης, είπε στους Αχαιούς ότι σε δέκα χρόνια θα έπαιρναν την Τροία και τους κάλεσε να µείνουνε εννιά χρόνια στη Δήλο και το δέκατο χρόνο να πάνε στην Τροία. Εκείνοι όµως δεν δέχτηκαν. Έφυγαν λοιπόν από τη Δήλο οι Αχαιοί και σε λίγες µέρες έφτασαν στην Τροία. Εκεί βασίλευαν ο Πρίαµος και η Εκάβη που είχαν πενήντα γιους και πολλές κόρες. Μια από τις κόρες τους ήταν η Κασσάνδρα που ήταν µάντισσα. Όµως ο Απόλλωνας την είχε τιµωρήσει και κανένας δεν πίστευε τα λόγια της. Οι Τρώες, βλέποντας τα αµέτρητα καράβια των Αχαιών, πήραν τα όπλα τους κι έτρεξαν στην ακρογιαλιά για να τους πολεµήσουν. Αρχηγό είχαν τον πιο µεγάλο γιο του Πρίαµου, τον Έκτορα, τον αδελφό του Πάρη. Από τους Αχαιούς κανένας δεν τολµούσε να πατήσει στη στεριά. Η Θέτιδα τούς είχε πει πως ο πρώτος που θα πατούσε της Τροίας το χώµα θα έπεφτε νεκρός. Τότε ο Οδυσσέας πέταξε την ασπίδα του στη στεριά και µε ένα πήδηµα στάθηκε πάνω της. Ξεγελασµένος από το τέχνασµά του ο Πρωτεσίλαος πήδησε δεύτερος και πάτησε στο χώµα. Κι αµέσως έπεσε νεκρός απ’ το κοντάρι του Έκτορα. Άρχισε τότε µάχη φοβερή. Οι Τρώες νικήθηκαν και κλείστηκαν στα τείχη της πόλης. Οι Αχαιοί τράβηξαν τα πλοία τους στη στεριά κι έφτιαξαν στρατόπεδο που το έκλεισαν µε τείχος ξύλινο, γιατί κατάλαβαν ότι θα χρειάζονταν πολύ καιρό µέχρι να καταφέρουν να κυριεύσουν την Τροία. Και οι θεοί κοιτούσαν από τον Όλυµπο. Ο Ποσειδώνας, η Ήρα, η Αθηνά ήταν µε το µέρος των Αχαιών. Ο Άρης, η Αφροδίτη, ο Απόλλωνας µε το µέρος των Τρώων. Κι ο Δίας άλλοτε µε τους Αχαιούς κι άλλοτε µε τους Τρώες. Τον τελευταίο χρόνο του πολέµου, που τα τρόφιµα λιγόστεψαν και ο στρατός πεινούσε, ο Αγαµέµνονας έστειλε ένα καράβι να φέρει στην Τροία τις Οινότροπες. Εκείνες όµως φεύγοντας απ’ τη Δήλο παρακάλεσαν το θεό Διόνυσο να τις βοηθήσει. Κι ο Διόνυσος τις έκανε περιστέρια και πέταξαν και γύρισαν στη Δήλο. 1. Ο πατέρας των Οινότρoπων, ο Άνιος.  Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 2. Οι περιοχές απ’ όπου ξεκίνησαν οι Αχαιοί και η πορεία τους από την Αυλίδα προς την Τροία. 3. Ο Πρωτεσίλαος Όταν ο Πρωτεσίλαος πήγε στον κάτω κόσµο, ο Αιακός, ο δικαστής του Άδη, του είπε: ΑΙΑΚΟΣ: ...Για το θάνατό σου, Πρωτεσίλαε, δεν φταίει κανείς άλλος παρά µονάχα εσύ, αφού, όταν φτάσατε στην Τροία, λησµόνησες τη νιόπαντρη γυναίκα σου κι όρµησες πριν από τους άλλους, τόσο απερίσκεπτα και µε τέτοια αδιαφορία για τον κίνδυνο - µόνο και µόνο για να δοξαστείς! - που σκοτώθηκες πρώτος στην απόβαση. Λουκιανός, Νεκρικοί ∆ιάλογοι, 19, µτφ. Π. Μουλά

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 4. Οι πολεµιστές στα διαλείµµατα των µαχών, έπαιζαν διάφορα παιχνίδια για να ξεκουραστούν. Στην εικόνα ο Αίαντας και ο Αχιλλέας παίζουν πεσσούς.  Από αρχαίο ελληνικό αγγείο. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Τι ήταν οι Οινότροπες; Πώς κρίνεις τη συµπεριφορά του Οδυσσέα και πώς του Πρωτεσίλαου; Θα σε βοηθήσει και το κείµενο 3. Παρατηρώ την εικόνα 4. Με ποιο σηµερινό παιχνίδι νοµίζεις ότι µοιάζει το παιχνίδι που παίζουν οι δύο ήρωες;

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 4. Ο θυµός του Αχιλλέα Εννιά χρόνια πολέµησαν οι Αχαιοί στην Τροία, µα το κάστρο του Πρίαµου ήταν άπαρτο κι οι Τρώες, µε αρχηγό τους τον Έκτορα, το υπεράσπιζαν γενναία. Το δέκατο όµως χρόνο µάλωσαν ο Αχιλλέας κι ο Αγαµέµνονας για δυο όµορφες σκλάβες, τη Χρυσηίδα και τη Βρισηίδα. Αυτό έφερε πολλές συµφορές στους Αχαιούς. Σκλάβα του Αγαµέµνονα ήταν η Χρυσηίδα. Ο Χρύσης, ο πατέρας της, που ήταν ιερέας του Απόλλωνα, ήρθε ικέτης στο στρατόπεδο των Αχαιών, κρατώντας πλούσια δώρα, το χρυσό ραβδί και τα ιερά στεφάνια του θεού. Έπεσε στα πόδια τού Αγαµέµνονα και τον παρακαλούσε να του δώσει πίσω τη Χρυσηίδα. Ο Αγαµέµνονας δε σεβάστηκε το γέροντα και τον έδιωξε θυµωµένος. Ο Χρύσης τότε παρακάλεσε τον Απόλλωνα να τιµωρήσει σκληρά τους Αχαιούς. ΟΑπόλλωνας τον άκουσε από τον Όλυµπο κι αµέσως πήρε το τόξο του και πήγε στο στρατόπεδο των Αχαιών. Κάθισε παράµερα και αόρατος χτυπούσε µε τα βέλη του τα ζώα και τους ανθρώπους. Έπεσε τότε αρρώστια φοβερή ανάµεσά τους και πέθαιναν οι Αχαιοί, ο ένας µετά τον άλλο. 1. Ο Απόλλωνας ρίχνει τα βέλη του. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Εννιά µέρες κράτησε το κακό. Τη δέκατη ηµέρα οι βασιλιάδες ρώτησαν το µάντηΚάλχα να τους πει γιατί τους βρήκε τέτοια συµφορά. Εκείνος είπε πως ο Απόλλωνας ήτανε θυµωµένος, γιατί ο Αγαµέµνονας δε σεβάστηκε το Χρύση. Για να σταµατήσει το κακό, ο Αγαµέµνονας έστειλε τη Χρυσηίδα πίσω στον πατέρα της. Όµως διέταξε να φέρουν στη σκηνή του τη σκλάβα του Αχιλλέα, τη Βρισηίδα. Θύµωσε ο Αχιλλέας πολύ, µίσος και οργή γέµισαν την ψυχή του. Θέλησε να σκοτώσει τον Αγαµέµνονα για την προσβολή που του έκανε, µα έτρεξε η θεά Αθηνά και τον συγκράτησε. Πικραµένος όµως κλείστηκε στη σκηνή του κι ορκίστηκε να µην ξανα πολεµήσει. 1.Η Βρισηίδα φεύγει από τη σκηνή του Αχιλλέα για να παραδοθεί στον Αγαµέµνονα.  Η καθιστή µορφή δεξιά είναι ο Αχιλλέας.Από αρχαίο ελληνικό αγγείο. 3. Ο θυµός του Αχιλλέα Ο Αχιλλέας έµενε πάντα θυµωµένος κοντά στα γρήγορα καράβια του. Και ούτε πήγαινε στις συνελεύσεις, που είναι τιµή για τον άνδρα, ούτε έβγαινε στη µάχη. Η καρδιά του σπάραζε κι έµενε µόνος του εκεί κι ας λαχταρούσε τη βοή της µάχης. Όµηρος, Ιλιάδα Α 488 - 492 (ελεύθερη απόδοση)

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 4. Ο αρχαίος ποιητής Όµηρος. Αρχαίο ελληνικό γλυπτό. 5. Η Ιλιάδα του Οµήρου «Ω µεγαλόχαρο βιβλίο σε καρτερούσα µάθηµα, κ’ εσύ ήρθες θάµα». Κ. Παλαµάς Την ιστορία του Τρωικού πολέµου την περιγράφει ο ποιητής Όµηρος στο έργο του Ιλιάδα. Το ποίηµα αυτό αρχίζει µε τη σύγκρουση του Αχιλλέα µε τον Αγαµέµνονα, που συγκλονίζει το στρατόπεδο των Αχαιών, γι’ αυτό και η πρώτη λέξη της Ιλιάδας είναι η «µήνις», δηλαδή ο θυµός του Αχιλλέα. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Γιατί οργίστηκε ο Απόλλωνας; Με ποιο τρόπο έδειξε την οργή του; Ο Κάλχας είχε κάνει κι άλλη φορά δυσάρεστες προβλέψεις για τον Αγαµέµνονα. Θυµάσαι πότε; Ποια ήταν η αιτία που µάλωσαν ο Αχιλλέας µε τον Αγαµέµνονα;

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 5. Ο θάνατος του Πάτροκλου Ο Αχιλλέας δεν πολεµούσε πια κι οι Τρώες πήραν θάρρος. Άγριες µάχες γίνονταν έξω απ’ της Τροίας τα τείχη κι αµέτρητοι Αχαιοί έπεφταν νεκροί. Απελπισµένος τότε ο Αγαµέµνονας έστειλε στον Αχιλλέα το γέρο Φοίνικα, το δάσκαλο του Αχιλλέα, τον Αίαντα, τον πιο δυνατό πολεµιστή των Αχαιών, και τον πολυµήχανο Οδυσσέα, να τον παρακαλέσουνε να ξαναβγεί στη µάχη και θα του έδινε πίσω τη Βρισηίδα και δώρα αµέτρητα. Μα ο Αχιλλέας δε δέχτηκε κι είπε ότι θα πολεµούσε µόνο αν οι Τρώες έφταναν στα καράβια του. Οι µάχες συνεχίζονταν πιο άγριες. Οι Τρώες κυνήγησαν τους Αχαιούς ως το στρατόπεδό τους. Ο Έκτορας έσπασε την ξύλινη πύλη του στρατοπέδου µε µια τεράστια πέτρα κι οι Τρώες όρµησαν µέσα κι έβαλαν φωτιά σ’ ένα καράβι. Τους Αχαιούς έσωσε ο Αίαντας, που τραυµάτισε τον Έκτορα και η µάχη σταµάτησε για λίγο. Βλέποντας τις συµφορές των Αχαιών, ο Πάτροκλος πήγε στο φίλο του τον Αχιλλέα. «Αχιλλέα», του είπε, «οι Τρώες καίνε τα καράβια µας. Αφού εσύ δεν πολεµάς, κανένα δε φοβούνται. Δος µου την πανοπλία σου, το άρµα µε τα αθάνατα άλογά σου και τους γενναίους Μυρµιδόνες, να πολεµήσω εγώ στη θέση σου». O Αχιλλέας δέχτηκε και τον συµβούλεψε να διώξει τους Τρώες από το στρατόπεδο και να γυρίσει πίσω. Όρµησε ο Πάτροκλος µε τους γενναίους Μυρµιδόνες στη µάχη. Οι Τρώες, όταν τον είδαν, νόµισαν πως ήταν ο Αχιλλέας κι έφυγαν τρέχοντας προς την Τροία. 1. Ο Αχιλλέας περιποιείται τον τραυµατισµένο Πάτροκλο.  Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ο Πάτροκλος ξέχασε του Αχιλλέα τη συµβουλή και κυνήγησε τους Τρώες ως τα τείχη της Τροίας. Όµως εκεί τον γνώρισε ο Έκτορας, πήγε κοντά κι άρχισαν να παλεύουν. Τότε ο Απόλλωνας χτύπησε τον Πάτροκλο πισώπλατα. Εκείνος έπεσε κάτω κι ο Έκτορας τον σκότωσε και του πήρε τα θεϊκά όπλα του Αχιλλέα. Έγινε µάχη γύρω απ’ το νεκρό. Τ’ αθάνατα άλογα του Αχιλλέα, ο Ξάνθος κι ο Βαλίος, που του τα είχε χαρίσει ο Ποσειδώνας, σαν είδαν τον Πάτροκλο νεκρό, έσκυψαν τα κεφάλια τους και µε τα δάκρυά τους έβρεχαν τη γη. Οι Αχαιοί πήραν το νεκρό Πάτροκλο και τον έφεραν στα πλοία. Βλέποντας ο Αχιλλέας το φίλο του νεκρό, ξέσπασε σε θρήνο. Τον άκουσε η µητέρα του η Θέτιδα και βγήκε από τη θάλασσα να τον παρηγορήσει. Και πήγε η ίδια στον Όλυµπο και του έφερε καινούργια πανοπλία, που του την έφτιαξε ο Ήφαιστος. 2. Η ασπίδα του Αχιλλέα Ο Ήφαιστος βάζει όλη την τέχνη του, για να φτιάξει την καινούργια πανοπλία του Αχιλλέα. Μα πιο πολύ δούλεψε τη στρογγυλή ασπίδα. Στην εικόνα τον βλέπουµε να την παραδίδει στη Θέτιδα. Βάζει πρώτα τη γη, τη θάλασσα και τον ουρανό µε τον ήλιο, το φεγγάρι κι όλα τ’ αστέρια. Κι έπειτα αρχίζει να σχεδιάζει δυο πολιτείες δίπλα δίπλα. Στην πρώτη οι άνθρωποι έχουν ειρήνη. Παντρεύουν τα παιδιά τους µε τραγούδια και χαρές και λύνουν σε κριτές τις διαφορές τους. Στην άλλη πολιτεία έχουν πόλεµο. Μέσα στην πόλη έχουν µείνει οι γυναίκες, τα παιδιά και οι γέροντες, ενώ έξω από τα τείχη δυο στρατοί έχουν πέσει στη µάχη. Οι λαβωµένοι και οι νεκροί κείτονται ολόγυρα. Έτσι ο Ήφαιστος ιστορεί τις χαρές της ειρήνης και τις συµφορές του πολέµου. Έπειτα βάζει τους γεωργούς που όργωναν τα χωράφια τους, τους εργάτες που θέριζαν µε τα δρεπάνια, βάζει αµπέλια φορτωµένα σταφύλια κι ανθρώπους που τα τρυγούσαν τραγουδώντας, βάζει βοσκούς που έβοσκαν τα κοπάδια τους, βάζει αγόρια και κοπέλες που χόρευαν µε άνθη στα µαλλιά τους. Και γύρω γύρω βάζει τον απέραντο Ωκεανό να αστράφτει. Και όταν τελειώνει, στέκεται να την κοιτάξει. Ξέρει πως αν οι άνθρωποι προσέξουν την οµορφιά της ασπίδας, δεν θα θέλουν πια να πολεµούν. Θα θέλουν να χορεύουν και να τραγουδούν, να οργώνουν τα χωράφια τους, να τρυγούν τα αµπέλια τους και να βόσκουν τα κοπάδια τους. Θα θέλουν να ζουν ειρηνικά. Και είναι αυτή η ασπίδα του Αχιλλέα το πρώτο, το µοναδικό όπλο που φτιάχτηκε ποτέ και δεν προσκαλεί σε πόλεµο αλλά σε ειρήνη. Μ. Καπλάνογλου, Η ασπίδα της ειρήνης, σελ. 25-26 (µε αλλαγές)

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 3. Tα άλογα του Αχιλλέως Ο ποιητής Κ. Καβάφης µάς µιλά για το θρήνο των αλόγων πάνω από το νεκρό Πάτροκλο. Με το θρήνο τους νιώθουµε ακόµα βαθύτερα τι συµφορά ήταν ο χαµός του Πάτροκλου. Τον Πάτροκλο σαν είδαν σκοτωµένο που ήταν τόσο ανδρείος, και δυνατός και νέος, άρχισαν τ’ άλογα να κλαίνε του Αχιλλέως. Η φύσις των η αθάνατη αγανακτούσε για του θανάτου αυτό το έργον που θωρούσε. Τίναζαν τα κεφάλια των και τες µακριές χαίτες κουνούσαν, την γη χτυπούσαν µε τα πόδια και θρηνούσαν τον Πάτροκλο που ενιώθανε άψυχο-αφανισµένο… ανυπεράσπιστο- χωρίς πνοή… Κ. Καβάφης, Ποιήµατα, τόµ. Α΄, σελ.113 4. Ο θρήνος του Αχιλλέα Την είδηση του θανάτου του Πάτροκλου έφερε στον Αχιλλέα ο γιος του Νέστορα, ο Αντίλοχος. «Έπεσε ο Πάτροκλος, και γύρα του για το νεκρό χτυπιούνται, γυµνό, γιατί ο Έχτορας επήρε τ’ άρµατά του!». Στο άκουσµα αυτό ο πόνος του Αχιλλέα ξεσπάει άγριος: δίχως µιλιά ο ήρωας χύνει µε τα δυο του χέρια στάχτη µαύρη στο κεφάλι του πάνω, κι έπειτα, µε ασκηµισµένο το ωραίο του πρόσωπο, µε το θείο χιτώνα λερωµένο, πέφτει και ξαπλώνει στο χώµα τραβώντας και ξεριζώνοντας τα µαλλιά του. Από φόβο, µήπως στην απελπισία του βγάλει το σπαθί του και σκοτωθεί, αναγκάζεται ο Αντίλοχος να του κρατεί τα χέρια. Ο Αχιλλέας δε µιλάει, βογγάει µόνο δυνατά. Όµηρος, Ιλιάδα Σ 20-35 (απόδοση Ι.Θ.Κακριδής, Οµηρικές έρευνες σ. 85-86) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ποιο ήταν το αποτέλεσµα της οργής του Αχιλλέα; Τι ζήτησε από τον Αχιλλέα ο Πάτροκλος; Ποιος σκότωσε τον Πάτροκλο και µε ποιο τρόπο; Διαβάζω το κείµενο 4 και απαντώ. Πώς δείχνει το πένθος του ο Αχιλλέας; Δικαιολογούνται οι αντιδράσεις του αυτές;

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 6. Ο Αχιλλέας σκοτώνει τον Έκτορα Οργή κι απελπισία µαζί γέµιζαν την καρδιά του Αχιλλέα µετά το θάνατο του Πάτροκλου και ήθελε να εκδικηθεί τον Έκτορα, που σκότωσε τον αδερφικό του φίλο. Την άλλη µέρα φόρεσε την καινούρια πανοπλία του, έδεσε στο άρµα του τ’ αθάνατα άλογά του και µε τους Μυρµιδόνες του πήγε να πολεµήσει. Μέσα στο κάστρο της Τροίας, ο Έκτορας αποχαιρέτησε την Ανδροµάχη, τη γυναίκα του, πήρε στην αγκαλιά του για τελευταία φορά το µικρό του γιο, τον Αστυάνακτα, και βγήκε κι αυτός να πολεµήσει. Οι Τρώες ήταν έξω από τα τείχη τους έτοιµοι για µάχη. Βλέποντας όµως τον Αχιλλέα να φτάνει, τρόµαξαν. Οι µισοί έτρεξαν µέσα στα τείχη να σωθούν κι οι άλλοι µισοί έτρεξαν προς τον κάµπο. Ο Αχιλλέας τούς κυνήγησε κι έγινε άγρια µάχη. Οι Τρώες έπεφταν νεκροί ο ένας µετά τον άλλο. Ο Πρίαµος, που παρακολουθούσε τη µάχη α πό τα τείχη, διέταξε κι άνοιξαν τις πύλες να µπει ο στρατός για να σωθεί. Μόνο ο γενναίος Έκτορας δεν κλείστηκε στα τείχη, αλλά έµεινε να αντιµετωπίσει τον εχθρό. Άδικα του φώναζαν ο Πρίαµος και η Εκάβη, η µητέρα του, και η όµορφη 1. Ο Έκτορας αποχαιρετά την Ανδροµάχη και τον Αστυάνακτα.  Από αρχαίο ελληνικό αγγείο. Ανδροµάχη ψηλά από τα τείχη. Κάποια στιγµή τον είδε ο Αχιλλέας κι όρµησε σαν το θεριό επάνω του. Ο Έκτορας τα έχασε κι άρχισε να τρέχει. Τρεις φορές έκανε το γύρο της πόλης τρέχοντας κι ο Αχιλλέας τον κυνηγούσε. Στο τέλος ο Έκτορας σταµάτησε το τρέξιµο και στάθηκε να τον αντιµετωπίσει. Ο Αχιλλέας όρµησε πάνω του κι άρχισε η πάλη. Πάλεψαν σκληρά, γιατί κι οι δυο ήταν γενναία παλικάρια. Τέλος οΑχιλλέας µε το κοντάρι του χτύπησε στο λαιµό τον Έκτορα και τον έριξε στο χώµα. Ο πιο γενναίος πολεµιστής της Τροίας ήταν πια νεκρός. Ψηλά από τα τείχη κοίταζαν οι Τρώες και θρηνούσαν. Μα πιο πολύ θρηνούσαν ο Πρίαµος και η Εκάβη, η µητέρα του, και η όµορφη Ανδροµάχη.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 2. Μονοµαχία Αχιλλέα-Έκτορα. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο. Αµέσως ο Αχιλλέας πήρε τα όπλα τού νεκρού, έδεσε τα πόδια του µε δερµάτινα λουριά από το άρµα κι άφησε το κεφάλι του να σέρνεται στο χώµα. Μετά χτύπησε τ’ άλογά του κι εκείνα έτρεξαν γρήγορα προς τα πλοία σέρνοντας το νεκρό Έκτορα µαζί τους. Την άλλη µέρα οι Αχαιοί έκαψαν το νεκρό Πάτροκλο. Ο Αχιλλέας έκοψε τα µακριά µαλλιά του και τα έβαλε στα χέρια του Πάτροκλου, για να καούν µαζί του. Έπλυνε τα οστά του µε κρασί και τα έβαλε σε χρυσό δοχείο, που του είχε δώσει η µάνα του η Θέτιδα. Ο νεκρός Έκτορας έντεκα µέρες έµεινε άταφος, ώσπου ο Πρίαµος πήγε στον Αχιλλέα, έπεσε στα πόδια του και τον παρακάλεσε να του δώσει το σώµα του παιδιού του να το θάψει. Ο Αχιλλέας συγκινήθηκε. Διέταξε να πλύνουν και να στολίσουν το νεκρό και τον έδωσε στο γέρο βασιλιά, για να τον πάει στην Τροία. Και πρόσταξε να σταµατήσει ο πόλεµος έντεκα µέρες, για να προλάβουνε οι Τρώες να θρηνήσουν και να κάψουν το νεκρό, όπως είχαν συνήθεια. 3. Ο Πρίαµος έρχεται µε δώρα στη σκηνή του Αχιλλέα και τον ικετεύει. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 4. Τα όνειρα των γονιών για τα παιδιά τους Ο Έκτορας, πριν συγκρουσθεί µε τον Αχιλλέα, µπαίνει στο κάστρο της Τροίας και αποχαιρετά τους δικούς του. Εκεί συναντά τη γυναίκα του την Ανδροµάχη και το µικρό γιο του τον Αστυάνακτα. Μόλις άνοιξε την αγκαλιά του στο γιο του, ο µικρός φοβήθηκε από τα όπλα και την περικεφαλαία και τραβήχτηκε. Γέλασαν τότε ο Έκτορας κι η Ανδροµάχη. Έβγαλε εκείνος τη λαμπρή περικεφαλαία και την ακούµπησε στη γη. Παίρνει µετά το γιο, τον φίλησε, τον χόρεψε στα χέρια, κι έτσι µετά στο ∆ία προσεύχουνταν και στους θεούς τους άλλους: «Πατέρα Δία κι εσείς οι υπόλοι ποι θεοί, και τούτος δώστε, ο γιος µου, όπως εγώ περίλαµπρος µέσα στους Τρώες να γίνει, άντρας τρανός, και πολυδύναµα την Τροία να κυβερνήσει. κι ένας να πει: "πολύ καλύτερος απ’ το γονιό του ετούτος," σα θα γυρίζει από τον πόλεµο µε λάφυρα αιµατωµένα εχθρού που σκότωσε, κι η µάνα του βαθιά ν’ αναγαλλιάσει». Όµηρος, Ιλιάδα Ζ 474-481, µτφ. Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή (µε µικρές αλλαγές) 5. Αγώνες για να τιµηθεί ο Πάτροκλος Ο Αχιλλέας, ύστερα από την ταφή του Πάτροκλου, οργανώνει αγώνες για να τιµήσει το νεκρό φίλο του. Τα αγωνίσµατα είναι πολλά: αρµατοδροµία, πυγµαχία, πάλη, δρόµος, οπλοµαχία, δισκοβολία, τοξοβολία, ακοντισµός. Στους αγώνες πήραν µέρος όλα τα παλικάρια των Αχαιών και κέρδισαν σπουδαία βραβεία από τα χέρια του Αχιλλέα. Οι θεατές συµµετέχουν φωνάζοντας και βάζοντας στοιχήµατα. Στο τελευταίο αγώνισµα ο Αχιλλέας δίνει στον Αγαµέµνονα το πρώτο βραβείο χωρίς να τον αφήσει ν’ αγωνιστεί, αφού όλοι το ήξεραν ότι και στη δύναµη και στ’ άρµατα ήταν ο πρώτος µέσα στους Έλληνες. Έτσι οι δυο αντίπαλοι συµφιλιώνονται, ύστερα από την καταστροφή που προκάλεσε η σύγκρουσή τους. Ο Πάτροκλος τιµήθηκε όσο κανένας άλλος ήρωας. Όλοι θα θυµούνται τη δύναµή του και θα θέλουν να του µοιάσουν. Αυτός ήταν και ο σκοπός που έγιναν οι επιτάφιοι αγώνες. Όµηρος, Ιλιάδα Ψ 258-897 (διασκευή) 6. Νικητές και νικηµένοι κλαίνε µαζί Και καθώς κι οι δύο τους θυµήθηκαν τον πόνο τους, έκλαιγε ο Πρίαµος τον αντρειωµένο Έκτορα, κουβαριασµένος µπρος στα πόδια του Αχιλλέα, κι έκλαιγε ο Αχιλλέας µια τον πατέρα του µια τον Πάτροκλο, κι οι θρήνοι ολόγυρα αντηχούσαν. Όµηρος, Ιλιάδα Ω 509-512 (ελεύθερη απόδοση Γ. Οικονοµίδης) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Γιατί ο Αχιλλέας ξαναγύρισε στη µάχη; Ποιο ήταν το αποτέλεσµα της µονοµαχίας Αχιλλέα - Έκτορα; Πώς τίµησε ο Αχιλλέας το νεκρό φίλο του; Θα σε βοηθήσει το κείµενο 5. Παρατηρώ µε προσοχή την εικόνα 3 και αφηγούµαι το περιεχόµενό της.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 7. Το τέλος του Αχιλλέα Μετά την ταφή του Έκτορα, ξανάρχισε ο πόλεµος έξω από της Τροίας τα τείχη. ΟΑχιλλέας σκότωνε τους Τρώες πολεµιστές τον ένα µετά τον άλλο. Μια µέρα όµως που βρισκόταν έξω από τις Σκαιές πύλες, τη µεγαλύτερη πύλη του κάστρου της Τροίας, τον είδε ο Απόλλωνας και συµβούλεψε τον Πάρη να τον χτυ πήσει µε τα βέλη του στη δεξιά του φτέρνα. Η µητέρα του, η Θέτιδα, όταν ήταν µικρός, τον είχε κάνει αθάνατο βουτώντας τον στα µαγεµένα νερά της λίµνης Στύγας. Όµως η δεξιά του φτέρνα δεν είχε βραχεί, γιατί από εκεί τον εκρατούσε. Σηµάδεψε λοιπόν ο Πάρης τον Αχιλλέα και κάρφωσε ένα φαρµακωµένο βέλος στη δεξιά του φτέρνα. Βογκώντας ο ήρωας γονάτισε στη γη. Με πονεµένες κραυγές προσπαθούσε να τραβήξει το βέλος απ’ τη φτέρνα του. Μετά από λίγο σωριάστηκε νεκρός. Γύρω από το νεκρό του σώµα έγινε άγρια µάχη. Αγωνίζονταν οι Τρώες να τον πάρουν. Όµως ο Οδυσσέας κι ο Αίαντας τον άρπαξαν και τον έφεραν στα πλοία. Όλοι οι Αχαιοί θρηνούσαν για το χαµό του ήρωα. Ξαφνικά ακούστηκε µια τροµερή βουή απ’ τη θάλασσα και µέσα από τα κύµατα βγήκε η Θέτιδα και οι Νηρηίδες, οι αδερφές της. Στάθηκαν όλες γύρω απ’ το νεκρό. Δέκα επτά µέρες έκλαιγαν και τον µοιρολογούσαν. Μετά έκαψαν το σώµα του, έβαλαν τα οστά του στο ίδιο δοχείο µε τα οστά του Πάτροκλου και, για να τον τιµήσουν, έκαναν αγώνες. Μετά από λίγες µέρες σκοτώθηκε κι ο Πάρης. Τον σκότωσε ο Φιλοκτήτης µε ένα από τα δηλητηριασµένα βέλη, που του είχε χαρίσει ο Ηρακλής. 1. Οι Νηρηίδες θρηνούν τον Αχιλλέα. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ο Αχιλλέας. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο. 2. Ο πατέρας συµβουλεύει το γιο του Ο Πηλέας συµβουλεύει το γιο του, τον Αχιλλέα, την ώρα που φεύγει για τον πόλεµο. « Αιέν αριστεύειν …», δηλαδή, «να είσαι πάντα πρώτος κι όλους να τους ξεπερνάς στη µάχη». Ο Πηλέας, επειδή ήταν ακόµη πολύ νέος ο Αχιλλέας, έστειλε µαζί του και το δάσκαλό του, το Φοίνικα, για να τον συµβουλεύει: «Να είσαι ικανός στα λόγια και άξιος στις πράξεις». Όµηρος, Ιλιάδα 3. Ταφικά έθιµα Πλένουν το νεκρό, τον αλείφουν µε λάδι, τον τυλίγουν µε λευκό σεντόνι και τον στολίζουν. Τον βάζουν πάνω στο νεκρικό κρεβάτι και τον θρηνούν συγγενείς και φίλοι. Οι στενοί φίλοι και συγγενείς κόβουν τα µαλλιά τους, για να δείξουν το πένθος τους. Υψώνουν µια ξύλινη κατασκευή από κούτσουρα και ξερά κλαδιά. Τοποθετούν επάνω το νεκρό µε πολλά από τα προσωπικά του αντικείµενα (κτερίσµατα). Αφού ανάψει η φωτιά και κάψει ανθρώπους, σφαγµένα ζώα και αντικείµενα, τη σβήνουν και συλλέγουν προσεκτικά τα οστά του νεκρού. Τα πλένουν, τα τοποθετούν µέσα σ’ ένα αγγείο και τέλος υψώνουν τύµβο από χώµα και πέτρες σκεπάζοντας όλα τα υπολείµµατα. Στο τέλος τρώνε όλοι µαζί. Όµηρος, Ιλιάδα (διασκευή) 4. Ο θάνατος του Αχιλλέα.  Γλυπτό της νεότερης εποχής. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ποιες συµβουλές δίνει ο Πηλέας στον Αχιλλέα; (κείµενο 2). Νοµίζεις ότι ο Αχιλλέας τήρησε τις συµβουλές του πατέρα του και του δασκάλου του; Οι δικοί σου γονείς και δάσκαλοι ποιες συµβουλές σου δίνουν; Ποιος σκότωσε τον Αχιλλέα και µε ποιο τρόπο; Γιατί τον χτύπησε στη φτέρνα; (εικόνα 4). Παρατηρώ µε προσοχή την εικόνα 1 και την περιγράφω στην τάξη.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 8. Ο Δούρειος ίππος και η καταστροφή της Τροίας Μετά το θάνατο του Αχιλλέα οι Αχαιοί απελπίστηκαν. Δεν πίστευαν πως θα κατάφερναν να κυριεύσουν την Τροία. Τότε ο Οδυσσέας, ο πολυµήχανος, σκέφτηκε ότι η Τροία δεν θα έπεφτε µε τα όπλα αλλά µε πονηριά. Συµβούλεψε λοιπόν τους Αχαιούς να φτιάξουν ένα µεγάλο ξύλινο άλογο, κούφιο από µέσα, το Δούρειο ίππο. Το έφτιαξαν λοιπόν οι Αχαιοί κι έγραψαν πάνω του: «Δώρο των Αχαιών στην Αθηνά». Και µια νύχτα σκοτεινή µπήκαν µέσα στο άλογο ο Οδυσσέας, ο Μενέλαος, ο Διοµήδης, ο Νεοπτόλεµος, που ήταν γιος του Αχιλλέα, και µερικοί ακόµη γενναίοι Αχαιοί. Ο Αγαµέµνονας µε τον υπόλοιπο στρατό, αφού έκαψαν το στρατόπεδο, µπήκαν στα πλοία και πήγαν και κρύφτηκαν πίσω από την Τένεδο. Το πρωί οι Τρώες, κοιτώντας από τα τείχη, δεν πίστευαν στα µάτια τους. Οι Αχαιοί είχαν φύγει και είχαν αφήσει πίσω τους µόνο ένα µεγάλο ξύλινο άλογο, δίπλα στο ακρογιάλι! Βγήκαν λοιπόν από τα τείχη, το πλησίασαν και είδαν πως ήταν αφιέρωµα στην Αθηνά. Πολλοί έλεγαν πως έπρεπε να το ανεβάσουν στην ακρό πολη της Τροίας, για να τους προστατεύει η θεά. Άδικα η Κασσάνδρα, φώναζε πως µέσα στην κοιλιά του ήταν κρυµµένοι Αχαιοί. Κανένας δεν την πίστευε. Κι ένας Τρώας, ο Λαοκόoντας, που ήταν ιερέας του Απόλλωνα, είπε: «Να φοβάστε τους Αχαιούς ακόµη κι αν σας φέρνουν δώρα». 1. Ο Δούρειος ίππος. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 2. Ο Λαοκόoντας και οι δυο γιοί του. Αρχαίο ελληνικό γλυπτό. Αµέσως δυο τεράστια φίδια σταλµένα από τον Ποσειδώνα, βγήκαν από τη θάλασσα κι έπνιξαν τον Λαοκόοντα µαζί µε τα παιδιά του. Βλέποντας το θαύµα αυτό οι Τρώες τρόµαξαν κι έσυραν το άλογο στην πόλη. Για να µπει, γκρέµισαν κι ένα µέρος απ’ τα τείχη της. Μετά έφαγαν, ήπιαν και γλέντησαν χαρούµενοι όλη τη µέρα. Τη νύχτα κοιµήθηκαν κουρασµένοι από το χορό κι από το φαγοπότι. Τα µεσάνυχτα βγήκαν οι Αχαιοί από την κοιλιά του αλόγου. Έτρεξαν κι άναψαν φωτιές ψηλά στα τείχη κι άνοιξαν τις πύλες. Σε λίγο γύρισε κι ο στρατός από την Τένεδο. Μπήκαν όλοι οι Αχαιοί στην Τροία, σκότωσαν τους πολεµιστές και πήραν σκλάβους τα παιδιά και τις γυναίκες. Ο Μενέλαος έτρεξε στο παλάτι του Πρίαµου και πήρε πίσω την Ελένη. Μετά έβαλαν φωτιά κι έκαψαν την πόλη, χωρίς να σεβαστούν ούτε τους ναούς των θεών. Το πρωί φόρτωσαν τα πλοία τους µε λάφυρα και ξεκίνησαν για να γυρίσουν στην πατρίδα. 4. Η άλωση της Τροίας. O Νεοπτόλεµος ετοιµάζεται να σκοτώσει τον Πρίαµο, που κατέφυγε στο βωµό για να σωθεί. Στα πόδια του κρατά το νεκρό εγγονό του, τον Αστυάνακτα. Από αρχαίο ελληνικό αγγείο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 4. Πώς έφτασε η είδηση της καταστροφής της Τροίας στις Μυκήνες Όταν η Τροία έπεσε στα χέρια των Αχαιών, ο Αγαµέµνονας ειδοποίησε την Κλυταιµνήστρα µέσα σε µια νύχτα. Οι άνθρωποί του άναψαν δυνατή φωτιά στην κορυφή της Ίδης, στην Τροία, και πολλές φωτιές, η µια µετά την άλλη, µετέφεραν το µήνυµα από βουνό σε βουνό µέχρι της Μυκήνες: Ίδη -> Λήµνος -> Άθως -> Εύβοια -> Κιθαιρώνας -> Μυκήνες. Αισχύλος, Αγαµέµνων, στίχοι 280 - 316 (διασκευή) Βλέπουµε λοιπόν ότι οι άνθρωποι εκείνης της εποχής είχαν ανακαλύψει ένα πολύ γρήγορο µέσο επικοινωνίας, στέλνοντας τα µηνύµατά τους µε φωτιά. Σε λόφους και βουνά κοντά στις πόλεις, υπήρχαν συγκεκριµένοι άνθρωποι, που είχαν αναλάβει να ανάβουν τις φωτιές, για να γίνεται η επικοινωνία. 5. Οι συµφορές του πολέµου Ο Τρωικός πόλεµος, που κράτησε δέκα ολόκληρα χρόνια, είχε τελειώσει. Άφησε όµως πίσω του νεκρούς, σπίτια γκρεµισµένα, χήρες και ορφανά. Όπως κάθε πόλεµος. Ο αρχαίος ποιητής Ευριπίδης στο έργο του «Τρωάδες» µιλάει για τις συµφορές και τον πόνο που φέρνει ο πόλεµος στους ανθρώπους: Η βασίλισσα Εκάβη και οι αιχµάλωτες Τρωαδίτισσες θρηνούν για ό,τι έχασαν και αγωνιούν για τα βάσανα που έχουν να τραβήξουν από δω και πέρα. Η Κασσάνδρα γίνεται σκλάβα του Αγαµέµνονα. Η Ανδροµάχη πέφτει στα χέρια του Νεοπτόλεµου, του γιου του Αχιλλέα. Το γιο της, τον Αστυάνακτα, τον γκρέµισαν από τα τείχη της Τροίας, για να µη ζητήσει αργότερα εκδίκηση. Ο ποιητής δεν χάνει την ευκαιρία να τονίσει τις συµφορές που περιµένουν και τους νικητές στο ταξίδι της επιστροφής. Γιατί όποιος ρηµάζει πολιτείες και δεν σέβεται τους ναούς των θεών, δεν θα αργήσει να χτυπηθεί από τη συµφορά. Ευριπίδης, Τρωάδες (διασκευή) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ποιος ήρωας νοµίζεις ότι βοήθησε περισσότερο στη νίκη των Ελλήνων και πώς; Πώς υποδέχτηκαν οι Τρώες το ξύλινο άλογο; Τι είπαν η Κασσάνδρα και ο Λαοκόoντας;

Πηγές / Βιβλιογραφία / Φωτογραφίες

Bryce, Trevor (2005). The Trojans and their neighbours. Taylor & Francis. p. 37. ISBN 978-0-415-34959-8.

Rutter, Jeremy B. "Troy VII and the Historicity of the Trojan War". Retrieved 2007-07-23.

In the second edition of his In Search of the Trojan War, Michael Wood notes developments that were made in the intervening ten years since his first edition was published. Scholarly skepticism about Schliemann's identification has been dispelled by the more recent archaeological discoveries, linguistic research, and translations of clay-tablet records of contemporaneous diplomacy. Wood, Michael (1998). "Preface". In Search of the Trojan War (2 ed.). Berkeley, CA: University of California Press. p. 4. ISBN 0-520-21599-0. "Now, more than ever, in the 125 years since Schliemann put his spade into Hisarlik, there appears to be a historical basis to the tale of Troy"

Wood (1985: 116–118)

Wood (1985: 19)

It is unknown whether this Proclus is the Neoplatonic philosopher, in which case the summary dates to the 5th century AD, or whether he is the lesser-known grammarian of the 2nd century AD. See Burgess, p. 12.

Burgess, pp. 10–12; cf. W. Kullmann (1960), Die Quellen der Ilias.

Burgess, pp. 3–4.

Scholium on Homer A.5.

Plato, Republic 2,379e.

Apollodorus, Epitome 3.1, Hesiod Fragment 204,95ff.

Apollonius Rhodius 4.757.

Aeschylus, Prometheus Bound 767.

Scholiast on Homer’s Iliad; Hyginus, Fabulae 54; Ovid, Metamorphoses 11.217.

Apollodorus, Library 3.168.

Pindar, Nemean 5 ep2; Pindar, Isthmian 8 str3–str5.

Hesiod, Catalogue of Women fr. 57; Cypria fr. 4.

Photius, Myrobiblion 190.

http://www.zeller.de/

P.Oxy. 56, 3829 (L. Koppel, 1989)

Hyginus, Fabulae 92.

Apollodorus Epitome E.3.2

Pausanias, 15.9.5.

Euripides Andromache 298; Div. i. 21; Apollodorus, Library 3.12.5.

Homer Iliad I.410

Apollodorus, Library 3.13.8.

Apollonius Rhodius 4.869–879; Apollodorus, Library 3.13.6.

Frazer on Apollodorus, Library 3.13.6.

Alluded to in Statius, Achilleid 1.269–270.

Hyginus, Fabulae 96.

Apollodorus 3.10.7.

Pausanias 1.33.1; Apollodorus, Library 3.10.7.

Apollodorus, Library 3.10.5; Hyginus, Fabulae 77.

Apollodorus, Library 3.10.9.

Pausanias 3.20.9.

Ptolemy Hephaestion, New History 4 (as summarized in Photius, Myriobiblon 190).

Pindar, Pythian 11 ep4; Apollodorus, Library 3.11.15.

Apollodorus, Epitome 2.15.

Proclus Chrestomathy 1

Apollodorus, Epitome 3.3.

Euripides, Helen 40.

Apollodorus, Epitome 3.4.

Herodotus, Histories 1.2.

https://www.flickr.com/photos/travellingrunes/2949254926/

Apollodorus, Library 3.12.7.

Herodotus, 1.3.1.

Il. 3.205-6; 11.139

Apollodorus, Epitome 3.6.

Apollodorus, Epitome 3.7.

Il.11.767-70, (lines rejected by Aristophanes and Aristarchus)

Statius, Achilleid 1.25

Scholiast on Homer's Iliad 19.326; Ovid, Metamorphoses 13.162 ff.

Pausanias, 1.22.6.

http://www.wga.hu/html/b/barocci/index.html

Homer, Iliad 11.19 ff.; Apollodurus, Epitome 3.9.

Philostratus, Heroicus 7.

Apollodorus, Epitome 3.15.

Pausanias, 1.4.6.

Pindar, Isthmian 8.

Pausanias, 9.5.14.

Apollodorus, Epitome 3.20.

Aeschylus fragment 405–410

Pliny, Natural History 24.42, 34.152.

Davies, esp. pp. 8, 10.

Apollodorus, Epitome 3.19.

Philodemus, On Piety.

Antoninus Liberalis, Metamorphoses 27.

Ptolemy Hephaestion, New History 5 (as summarized in Photius, Myriobiblon 190).

Pausanias, 1.43.1.

History of the Pelloponesian War 1,10.

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (History of the Greek Nation) vol. A, Ekdotiki Athinon, Athens 1968.

Pantelis Karykas, Μυκηναίοι Πολεμιστές (Mycenian Warriors), Athens 1999.

Vice Admiral P.E. Konstas R.H.N.,Η ναυτική ηγεμονία των Μυκηνών (The naval hegemony of Mycenae), Athens 1966

Homer, Iliad Β.803–806.

Diodorus iv,38.

Pausanias 8.33.4

Apollodorus, Epitome 3.27.

Apollodorus, Epitome 3.26.

Apollodorus, Epitome 3.28.

Herodotus 4.145.3.

Apollodorus, Epitome 3.29.

Pausianias 4.2.7.

Apollodorus, Epitome 3.31.

Apollodorus, Epitome 3.30.

Eustathius on Homer, Iliad ii.701.

Scholiast on Lycophron 532.

Thucydides 1.11.

Papademetriou Konstantinos, "Τα όπλα του Τρωϊκού Πολέμου" ("The weapons of the Trojan War"), Panzer Magazine issue 14, June–July 2004, Athens.

Iliad I.328

Apollodorus, Epitome 3.32.

Apollodorus, Epitome 3.33; translation, Sir James George Frazer.

Volume 5 p.80

Demetrius (2nd century BC) Scholium on Iliad Z,35

Parthenius Ερωτικά Παθήματα 21

Apollodorus, Library 3.12.5.

Homer, Iliad Φ 35–155.

Dictis Cretensis ii. 18; Sophocles, Ajax 210.

"Petteia".

"Greek Board Games".

"Latrunculi".

Kakrides vol. 5 p. 92.

Servius, Scholium on Virgil's Aeneid 2.81

According to other accounts Odysseus, with the other Greek captains, including Agamemnon, conspired together against Palamedes, as all were envious of his accomplishments. See Simpson, Gods & Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus, p. 251.

According to Apollodorus Epitome 3.8, Odysseus forced a Phrygian prisoner, to write the letter.

Pausanias 10.31.2; Simpson, Gods & Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus, p. 251.

Apollodorus, Epitome 6.9.

http://www.history.com/

Apollodorus, Epitome 3.10

The exact nature of Achilles' relationship to Patroclus is the subject of some debate. See Achilles and Patroclus for details.

Scholiast on Homer, Iliad. xxiv. 804.

Quintus of Smyrna, Posthomerica i.18 ff.

Apollodorus, Epitome 5.1.

Pausanias 3.26.9.

Ptolemy Hephaestion, New History Bk6 (as summarized in Photius, Myriobiblon 190)

Proclus, Chrestomathy 2, Aethiopis.

Tzetzes, Scholiast on Lycophron 999.

Apollodorus, Epitome 5.3.

Tzetzes ad Lycophroon 18.

Pausanias 10.31.7.

Dictys Cretensis iv. 4.

Virgil, Aeneid 8.372.

Pindarus Pythian vi. 30.

Quintus Smyrnaeus ii. 224.

Diodorus Siculus, Library of History 4.75.4.

Pausanias 1.13.9.

Euripedes, Hecuba 40.

Quintus Smyrnaeus, Posthomerica iv. 88–595.

Apollodorus, Epitome 5.5.

Pausanias 3.19.13.

Argument of Sophocles' Ajax

Scholiast on Homer's Odyssey λ.547.

Homer, Odyssey λ 542.

Proclus, Chrestomathy 3, Little Iliad.

Pindar, Nemean Odes 8.46(25).

Apollodorus, Epitome 5.6.

Zenobius, Cent. i.43.

Sophocles, Ajax 42, 277, 852.

Either by Calchas, (Apollodorus, Epitome 5.8; Quintus Smyrnaeus, Posthomerica 9.325–479), or by Paris' brother Helenus (Proclus, Chrestomathy 3, Little Iliad; Sophocles, Philoctetes 604–613; Tzetzes, Posthomerica 571–595).

This is according to Apollodorus, Epitome 5.8, Hyginus, Fabulae 103, Quintus Smyrnaeus, Posthomerica 9.325–479, and Euripides, Philoctetes—but Sophocles, Philoctetes says Odysseus and Neoptolemus, while Proclus, Chrestomathy 3, Little Iliad says Diomedes alone.

Philoctetes was cured by a son of Asclepius, either Machaon, (Proclus, Chrestomathy 3, Little Iliad; Tzetzes, Posthomerica 571–595) or his brother Podalirius (Apollodorus, Epitome 5.8; Quintus Smyrnaeus, Posthomerica 9.325–479).

Apollodorus, Epitome 5.9.

Apollodorus, Epitome 5.10; Pausanias 5.13.4.

Pausanias 5.13.4–6, says that Pelop's shoulder-blade was brought to Troy from Pisa, and on its return home was lost at sea, later to be found by a fisherman, and identified as Pelop's by the Oracle at Delphi.

Apollodorus, Epitome 5.11.

Odyssey λ.520

Apollodorus, Epitome 5.12.

Pausanias 9.5.15.

Homer, Odyssey 4.242 ff.

Apollodorus, Epitome 5.13.

Homer, Odyssey 8.492–495; Apollodorus, Epitome 5.14.

Pausanias, 3.13.5.

Apollodorus, Epitome 5.15, Simpson, p 246.

Apollodorus, Epitome 5.14, says the hollow horse held 50, but attributes to the author of the Little Iliad a figure of 3,000, a number that Simpson, p 265, calls "absurd", saying that the surviving fragments only say that the Greeks put their "best men" inside the horse. Tzetzes, Posthomerica 641–650, gives a figure of 23, while Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xii.314–335, gives the names of thirty, and says that there were more. In late tradition it seems it was standardized at 40.

Homer, Odyssey 8.500–504; Apollodorus, Epitome 5.15.

Apollodorus, Epitome 5.16, as translated by Simpson, p. 246. Proculus, Chrestomathy 3, Little Iliad, says that the Trojans pulled down a part of their walls to admit the horse.

Proclus, Chrestomathy 4, Iliou Persis.

Homer, Odyssey 8.505 ff.; Apollodorus, Epitome 5.16–15.

Apollodorus, Epitome 5.17 says that Cassandra warned of an armed force inside the horse, and that Laocoön agreed.

Virgil, Aeneid 2.199–227; Hyginus, Fabulae 135;

Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xii.444–497; Apollodorus, Epitome 5.18.

Scholiast on Lycophroon, 344.

Apollodorus, Epitome 5.19–20.

Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xiii.100–104,Translation by A.S. Way, 1913.

Apollodorus. Epitome 5.21.

https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Jastrow

Aristophanes, Lysistrata 155; Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xiii.423–457.

Apollodorus, Epitome 5.22.

Apollodorus, Epitome 5.22; Pausanias 10.31.2; Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xiii.462–473; Virgil, Aeneid 403–406. The rape of Cassandra was a popular theme of ancient Greek paintings, see Pausanias, 1.15.2, 5.11.6, 5.19.5, 10.26.3.

Homer, Iliad 3.203–207, 7.347–353; Apollodorus, Epitome, 5.21; Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xiii.322–331, Livy, 1.1; Pausanias, 10.26.8, 27.3 ff.; Strabo, 13.1.53.

Apollodorus. Epitome 5.23.

Proclus, Chrestomathy 4, Ilio Persis, says Odysseus killed Astyanax, while Pausanias, 10.25.9, says Neoptolemus.

Apollodorus, Epitome 5.23.

Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xiii.279–285.

Euripides, Trojan Women 709–739, 1133–1135; Hyginus, Fabulae 109.

Euripides, Hecuba 107–125, 218–224, 391–393, 521–582; Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xiv.193–328.

Homer, Iliad 3.144.

Apollodorus, Epitome 5.22; Pausanias, 10.25.8; Quintus Smyrnaeus, Posthomerica xiii.547–595.

Apollodorus, Epitome 6.11.

Apollodorus, Epitome 5.24.

Strabo, 6.1.15.

Apollodorus, Epitome 6.6.

Scholiast on Homer, Iliad 13.66.

Pausanias, 1.28.11.

Pausanias, 8.15.7

Apollodorus, Epitome 6.12

Apollodorus, Epitome 6.13.

Apollodorus, Epitome 6.14.

Plutarch, 23.

Pausanias, 1.28.9.

Tzetzes ad Lycophroon 609.

Strabo, 6.3.9.

Strabo, 6.1.3.

Apollodorus, Epitome 6.15b; Strabo, 6.1.3.

Homer, Odyssey 3.191.

Virgil, Aeneid 3.400

Scholiast on Homer's Odyssey 13.259.

Homer, Odyssey 4.360.

Homer, Odyssey 4.382.

Apollodorus, Epitome 6.29.

Pausanias, 2.16.6.

Apollodorus, Epitome 6.23.

Homer, Odyssey 1.30, 298.

Pausanias, 2.16.7.

Sophocles, Electra 1405.

Proclus Chrestomathy 2, Telegony

FGrHist 70 F 223

FGrHist 595 F 1

Chronographiai FGrHist 241 F 1d

FGrHist 566 F 125

FGrHist 239, §24

Bios Hellados

Histories 2,145

FGrHist 242 F 1

FGrHist 76 F 41

FGrHist 4 F 152

Dio Chrysostom The Eleventh Discourse Maintaining that Troy was not Captured

Yale University: Introduction to Ancient Greek History: Lecture 2

Kraft, J. C.; Rapp, G. (Rip); Kayan, I.; Luce, J. V. (2003). "Harbor areas at ancient Troy: Sedimentology and geomorphology complement Homer's Iliad". Geology 31 (2): 163. doi:10.1130/0091-7613(2003)031<0163:HAAATS>2.0.CO;2.

Geologists show Homer got it right at the Wayback Machine (archived April 2, 2003)

Iliad, Discovery.

Wilson, Emily. Was The Iliad written by a woman?, Slate Magazine, December 12, 2006. Accessed June 30, 2008.

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (History of the Greek Nation) Volume A. Athens: Ekdotiki Athinon, 1968.

Phoenix Data Systems - Attacks on Egypt

Thucydides. The Peloponnesian War, 1.12.2.

Graves, Robert. The Greek Myths, "The Returns".

    Apollodorus, Gods & Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus, translated by Michael Simpson, The University of Massachusetts Press, (1976). ISBN 0-87023-205-3.

    Apollodorus, Apollodorus: The Library, translated by Sir James George Frazer, two volumes, Cambridge MA: Harvard University Press and London: William Heinemann Ltd. 1921. Volume 1: ISBN 0-674-99135-4. Volume 2: ISBN 0-674-99136-2.

    Euripides, Andromache, in Euripides: Children of Heracles, Hippolytus, Andromache, Hecuba, with an English translation by David Kovacs. Cambridge. Harvard University Press. (1996). ISBN 0-674-99533-3.

    Euripides, Helen, in The Complete Greek Drama, edited by Whitney J. Oates and Eugene O'Neill, Jr. in two volumes. 1. Helen, translated by E. P. Coleridge. New York. Random House. 1938.

    Euripides, Hecuba, in The Complete Greek Drama, edited by Whitney J. Oates and Eugene O'Neill, Jr. in two volumes. 1. Hecuba, translated by E. P. Coleridge. New York. Random House. 1938.

    Herodotus, Histories, A. D. Godley (translator), Cambridge: Harvard University Press, 1920; ISBN 0-674-99133-8. Online version at the Perseus Digital Library].

    Pausanias, Description of Greece, (Loeb Classical Library) translated by W. H. S. Jones; Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. (1918). Vol 1, Books I–II, ISBN 0-674-99104-4; Vol 2, Books III–V, ISBN 0-674-99207-5; Vol 3, Books VI–VIII.21, ISBN 0-674-99300-4; Vol 4, Books VIII.22–X, ISBN 0-674-99328-4.

    Proclus, Chrestomathy, in Fragments of the Kypria translated by H.G. Evelyn-White, 1914 (public domain).

    Proclus, Proclus' Summary of the Epic Cycle, trans. Gregory Nagy.

    Quintus Smyrnaeus, Posthomerica, in Quintus Smyrnaeus: The Fall of Troy, Arthur Sanders Way (Ed. & Trans.), Loeb Classics #19; Harvard University Press, Cambridge MA. (1913). (1962 edition: ISBN 0-674-99022-6).

    Strabo, Geography, translated by Horace Leonard Jones; Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press; London: William Heinemann, Ltd. (1924)

    Burgess, Jonathan S. 2004. The Tradition of the Trojan War in Homer and the Epic Cycle (Johns Hopkins). ISBN 0-8018-7890-X.

https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Bibi_Saint-Pol

    Castleden, Rodney. The Attack on Troy. Barnsley, South Yorkshire, UK: Pen and Sword Books, 2006 (hardcover, ISBN 1-84415-175-1).

    Davies, Malcolm (2000). "Euripides Telephus Fr. 149 (Austin) and the Folk-Tale Origins of the Teuthranian Expedition" (PDF). Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 133: 7–10.

    Durschmied, Erik. The Hinge Factor:How Chance and Stupidity Have Changed History. Coronet Books; New Ed edition (7 Oct 1999).

    Frazer, Sir James George, Apollodorus: The Library, two volumes, Cambridge MA: Harvard University Press and London: William Heinemann Ltd. 1921. Volume 1: ISBN 0-674-99135-4. Volume 2: ISBN 0-674-99136-2.

See C. Alexander, The War That Killed Achilles: The True Story of Homer's Iliad and the Trojan War (2009).

http://www.encyclopedia.com

    Graves, Robert. The Greek Myths, Penguin (Non-Classics); Cmb/Rep edition (April 6, 1993). ISBN 0-14-017199-1.

    Kakridis, J., 1988. Ελληνική Μυθολογία ("Greek mythology"), Ekdotiki Athinon, Athens.

    Karykas, Pantelis, 2003. Μυκηναίοι Πολεμιστές ("Mycenean Warriors"), Communications Editions, Athens.

https://en.wikipedia.org/

    Latacz, Joachim. Troy and Homer: Towards a Solution of an Old Mystery. New York: Oxford University Press (USA), 2005 (hardcover, ISBN 0-19-926308-6).

    Simpson, Michael. Gods & Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus, The University of Massachusetts Press, (1976). ISBN 0-87023-205-3.

    Strauss, Barry. The Trojan War: A New History. New York: Simon & Schuster, 2006 (hardcover, ISBN 0-7432-6441-X).

    Thompson, Diane P. The Trojan War: Literature and Legends from the Bronze Age to the Present. Jefferson, NC: McFarland. ISBN 0-7864-1737-4.

    Troy: From Homer's Iliad to Hollywood Epic, edited by Martin M. Winkler. Oxford: Blackwell Publishers, 2007 (hardcover, ISBN 1-4051-3182-9; paperback, ISBN 1-4051-3183-7).

    Wood, Michael. In Search of the Trojan War. Berkeley: University of California Press, 1998 (paperback, ISBN 0-520-21599-0); London: BBC Books, 1985 (ISBN 0-563-20161-4).