Ληλάντιος πόλεμος

ENGLISH

Ο Ληλάντιος πόλεμος ήταν πόλεμος που διεξήχθη στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. μεταξύ των δύο ισχυρών αρχαίων κρατών της Εύβοιας, της Χαλκίδας και της Ερέτριας, που την περίοδο εκείνη βρίσκονταν στο απόγειο της ακμής τους. Ο πόλεμος ήταν προϊόν του μακροχρόνιου ανταγωνισμού των δύο κρατών, που κατά την διάρκεια του 8ου αιώνα π.Χ. είχαν εξελιχθεί σε μεγάλες εμπορικές δυνάμεις του αρχαίου κόσμου. Αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου, στάθηκε η διεκδίκηση του Ληλάντιου πεδίου, της μεγαλύτερης πεδιάδας του νησιού που βρισκόταν ανάμεσα στις δύο πόλεις.

Ο πόλεμος αυτός ήταν ένας από τους πρώτους γνωστούς μεγάλους πολέμους μεταξύ αρχαιοελληνικών πόλεων και πήρε πανελλήνιες διαστάσεις καθώς οι αντιμαχόμενοι Χαλκιδαίοι και Ερετριείς συμμάχησαν και με άλλες ελληνικές πόλεις. Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος με τους Χαλκιδαίους συμμάχησαν οι Σάμιοι ενώ με τους Ερετρειείς οι Μιλήσιοι . Επίσης με τους Χαλκιδείς συμμάχησαν οι Θεσσαλοί, γεγονός που αναφέρεται από τον Πλούταρχο. Η ακριβής ημερομηνία αυτού του πολέμου δεν είναι σήμερα γνωστή. Τοποθετείται στα τέλη του 8ου αιώνα και στις αρχές του 7ου, ανάμεσα στα έτη 710 και 650 π.Χ.. Για τα γεγονότα του πολέμου υπάρχουν πολύ λίγες αναφορές σε αρχαίους συγγραφείς. Από ένα ποιήμα του Θέογνι μαθαίνουμε πως κατά την διάρκεια αυτής της σύγκρουσης καταστράφηκε η Ομηρική πόλη Κήρινθος. Ο πόλεμος ήταν αμφίρροπος και προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στις δύο πόλεις και τις οδήγησε τελικά στην παρακμή. Την θέση τους ως εμπορικές δυνάμεις του αρχαίου κόσμου πήραν η Κόρινθος, τα Μέγαρα, οι πόλεις της Ιωνίας και η Αθήνα.

Η αρχαία επιγραφή απο το κύπελλο του Νέστορα

Το κύπελλο του Νέστορα

Η ακριβής ημερομηνία αυτού του πολέμου δεν είναι γνωστή.

Τοποθετείται στα τέλη του 8ου αιώνα και στις αρχές του 7ου, ανάμεσα στα έτη 710 και 650 π.Χ..

Πιθανότερα, όμως, διεξήχθη την δεκαετία (665 - 655 π.Χ.)

Αντίπαλοι ήταν οι δύο ισχυρές πόλεις-κράτη της Εύβοιας,

η Χαλκίδα και

η Ερέτρεια

που την περίοδο εκείνη βρίσκονταν στο απόγειο της ακμής τους.

Ο πόλεμος ήταν προϊόν του μακροχρόνιου ανταγωνισμού τους, που κατά την διάρκεια του 8ου αιώνα π.Χ. είχαν εξελιχθεί στις μεγαλύτερες εμπορικές δυνάμεις του Ελλαδικού Κόσμου.

Αφορμή για την έκρηξή του, στάθηκε η διεκδίκηση του Ληλάντιου πεδίου, της μεγαλύτερης πεδιάδας της νήσου που βρίσκεται ανάμεσα στις δύο πόλεις.

Ο πόλεμος αυτός ήταν ένας από τους πρώτους γνωστούς μεγάλους πολέμους μεταξύ Ελληνικών πόλεων και έλαβε Πανελλήνιες διαστάσεις καθώς οι αντιμαχόμενοι Χαλκιδείς και Ερετριείς συμμάχησαν και με άλλες ελληνικές πόλεις.

Όπως, αναφέρει ο Ηρόδοτος:

με την Χαλκίδα συμμάχησε η Σάμος ενώ

με την Ερέτρεια συντάχθηκε η Μίλητος .

Επίσης με τους Χαλκιδείς συμμάχησαν οι Θεσσαλοί, γεγονός που αναφέρεται από τον Πλούταρχο.

Αναφέρεται ότι σύμμαχος της Μιλήτου την εποχή αυτή ήταν οι Ερυθρές οπότε πιθανόν η Χίος να συμμετείχε στην πλευρά της Χαλκίδας.

Μίλητος και Ερυθρές πολέμησαν την Νάξο άρα:

η Νάξος πρέπει να ήταν σύμμαχος της Χαλκίδας και

η αντίπαλός της Πάρος, σύμμαχος της Ερέτρειας

Για τα γεγονότα του πολέμου υπάρχουν πολύ λίγες αναφορές σε αρχαίους συγγραφείς.

Οι Θεσσαλοί αναμίχθησαν γύρω στα 570 π.Χ. πολεμώντας, μαζί με τους Ερυθραίους και μια δύναμη Σαμίων, ως σύμμαχοι των Χαλκιδέων, ενώ τους Ερετριείς βοηθούσαν οι Μιλήσιοι και οι Κορίνθιοι.

Κατά την παράδοση πού διέσωσε ό Πλούταρχος (στον Ερωτικό 17) τη νίκη έδωσε στους Χαλκιδείς το θεσσαλικό ιππικό οδηγούμενο από το Φαρσάλιο ηγεμόνα Κλεόμαχο πού έπεσε με ακράτητη ορμή κατά του εχθρικού ιππικού πρώτα και, αφού το έτρεψε σε φυγή, όρμησε κατά των οπλιτών, τους οποίους επίσης διέλυσε.

Σε ένα ποίημα του Θεόγνιδος υπάρχει η πληροφορία ότι κατά την διάρκεια αυτής της σύγκρουσης καταστράφηκε η Ομηρική πόλη Κήρινθος

Πηγές / Βιβλιογραφία / Φωτογραφίες

οὐ γὰρ ξυνειστήκεσαν πρὸς τὰς μεγίστας πόλεις ὑπήκοοι, οὐδ’ αὖ αὐτοὶ ἀπὸ τῆς ἴσης κοινὰς στρατείας ἐποιοῦντο, κατ‘ ἀλλήλους δὲ μᾶλλον ὡς ἕκαστοι οἱ ἀστυγείτονες ἐπολέμουν. μάλιστα δὲ ἐς τὸν πάλαι ποτὲ γενόμενον πόλεμον Χαλκιδέων καὶ Ἐρετριῶν καὶ τὸ ἄλλο Ἑλληνικὸν ἐς ξυμμαχίαν ἑκατέρων διέστη. -Θουκυδίδης  οἱ γὰρ δὴ Μιλήσιοι πρότερον τοῖσι Ἐρετριεῦσι τὸν πρὸς Χαλκιδέας πόλεμον συνδιήνεικαν, ὅτε περ καὶ Χαλκιδεῦσι ἀντία Ἐρετριέων καὶ Μιλησίων Σάμιοι ἐβοήθεον Ηροδότου Ιστορία, βιβλίο Ε΄ Άλμα πάνωΟἴ μοι ἀναλκίης· ἀπὸ μὲν Κήρινθος ὄλωλεν, Ληλάντου δ' ἀγαθὸν κείρεται οἰνόπεδον· Θέογνι Ελεγείαι

{…} ἧκεν [Κλεόμαχος] ἐπίκουρος Χαλκιδεῦσι τοῦ Θεσσαλικοῦ πολέμον πρὸς Ἐρετρεῖς ἀκμάζοντος· καὶ τὸ μὲν πεζὸν ἐδόκει τοῖς Χαλκιδεῦσιν ἐρρῶσθαι, τοὺς δ’ ἱππέας μέγ’ ἔργον ἦν ὤσασθαι τῶν πολεμίων· {…} ὁ Κλεόμαχος καὶ τοὺς ἀρίστους τῶν Θεσσαλῶν συναγαγὼν περὶ αὑτὸν ἐξήλασε λαμπρῶς καὶ προσέπεσε τοῖς πολεμίοις, ὥστε συνταράξαι καὶ τρέψασθαι τὸ ἱππικόν· ἐκ δὲ τούτου καὶ τῶν ὁπλιτῶν φυγόντων, ἐνίκησαν κατὰ κράτος οἱ Χαλκιδεῖς. τον μέντοι Κλεόμαχον ἀποθανεῖν συνέτυχε· τάφον δ’ αὐτοῦ δεικνύουσιν ἐν ἀγορᾷ Χαλκιδεῖς, ἐφ’ οὗ μέχρι νῦν ὁ μέγας ἐφέστηκε κίων -Πλουταρχος

ἀκούομεν γὰρ ὅτι καὶ πρὸς τὰς Ἀμφιδάμαντος ταφὰς εἰς Χαλκίδα τῶν τότε σοφῶν οἱ δοκιμώτατοι ποιηταὶ συνῆλθον· ἦν δ’ ὁ Ἀμφιδάμας ἀνὴρ πολεμικός, καὶ πολλὰ πράγματα παραχὼν Ἐρετριεῦσιν ἐν ταῖς περὶ Ληλάντου μάχαις ἔπεσεν.

                  -Πλουταρχος

ἔνθα δ’ ἐγὼν ἐπ’ ἅεθλα δαίφρονος Ἀμφιδάμαντος
Χαλκίδα τ’ εἴς ἐπέρησα· τὰ δὲ προπεφραδμένα πολλὰ
ἄεθλ’ ἔθεσαν παῖδες μεγαλήτορος·
  -Πλουταρχος
                     

Οὔ τοι πόλλ’ ἐπὶ τόξα τανύσσεται οὐδὲ θαμειαί σφενδόναι, εὖ’ ἄν δὴ μῶλον Ἄρης συνάγηι ἐν πεδίωι· ξιφέων δὲ πολύστονον ἔσσεται ἔργον ταύτης γὰρ κεῖνοι δάίμογές εἰσι μάχης δεσπόται Εὐβοίης δουρικλυτοί … - Στράβων

Hesiod, Works and Days 654ff
Crossed over to Chalcis, I did, to the funeral games
For old Amphidamas. Te great man’s sons had put up
Prizes aplenty for the contests, and I’m proud to say
I won the songfest and took home an eared tripod
Archilochus, Fragment 3
Not many bows will be stretched nor will there be numerous slings, whenever Ares brings
together the press of battle on the plain it will be the woeful work of swords. Tis is the warfare in
which those spear-famed lords of Euboea are skilled.
Teognis 891ff
Shame on weakness! Cerinthus is being destroyed, and Lelantum’s fine vineyards are being
ravaged; the nobles are in exile and base men govern the city. May Zeus destroy the race of the
Cypselids.
Herodotus 5.99
Te Eretrians participated in the war in Ionia not for the sake of the Athenians, but to repay a debt
they owed to the Milesians, who had earlier helped the Eretrians wage war against Chalcis at the
very time when the Samians had to the aid of the Chalcidians.
Tucydides 1.15
Such wars as took place were all local affairs between contiguous states, and the Greeks did not
undertake distant expeditions for foreign conquest. Te big cities had not yet formed leagues of
subject allies, nor did they choose to make common cause in any joint expedition: rather all wars
were fought individually between neighbors. Te main exception was the war fought long ago
between Chalcis and Eretria, when alliance with one side or the other split the rest of Greece.
Aristotle, Politics 4.3.2
Horse-rearing is always difficult without wealth. Hence in ancient times the states whose power
lay in their horses had oligarchies and they made use of their horses in war against states whose
borders were contiguous. We see this in Chalcis and Eretria and, on the Asiatic side, Magnesia on
the Maeander and other areas.
Strabo 5.4.9
Pithecusae was once settled by Eretrians and also Chalcidians, who, although they had prospered
there on account of the fruitfulness of the soil and on account of the gold mines, forsook the
island as the result of a quarrel.
Strabo 10.1.12
Now in general Chalcis and Eretria were in accord with one another, and when differences arose
concerning the Lelantine Plain they did not so completely break off relations as to wage their wars
in all respects according to the will of each, but they came to an agreement as to the conditions
under which they were to conduct the fight. Tis fact, among others, is disclosed by a certain pillar
in the Amarynthium, which forbids the use of long-distance missiles.
Plutarch, Moralia 760e-761b (On Love)
In the heat of the war between the Chalcidians and the Eretrians, Cleomachus went with the
Tessalian force to aid the Chalcidians; at what time it was evident that the Chalcidians were the
stronger in foot, but they found it a difficult thing to withstand the force of the enemies' horse.
Tereupon they requested Cleomachus, being their confederate and a man signalized for his
courage, to give the first onset upon the enemies’ cavalry. Presently the youth whom he most
entirely loved being present, he asked him whether he would stay and be a spectator of the
combat. To which when the lad gave his consent, and afer many tender kisses and embraces had
put on his helmet, Cleomachus's love redoubling his courage, being surrounded with some few of
the flower of the Tessalian horse, he charged into the thickest of the enemy and put them to the
rout; which the heavy-armed infantry seeing, they betook themselves also to flight, so that the
Chalcidians obtained a noble victory. However, Cleomachus was there slain, and the Chalcidians
show his monument erected in the market-place, with a fair pillar standing upon it to this day;
and whereas they abominated pederasty before, afer that they admired and affected it above all
other pleasures. Nevertheless, Aristotle tells us that Cleomachus indeed lost his life afer the
victorious battle which he gained from the Eretrians, but as for that Cleomachus who was thus
kissed by his male concubine, that he was of Chalcis in Trace, and sent to aid the Chalcidians in
Euboea.
Plutarch, Moralia 153f (Dinner of the Seven Wise Men)
Periander now entered into the conversation, and said, "Nevertheless it is a fact, Cleodorus, that
the ancient Greeks also had a habit of propounding such perplexing questions to one another.
For we have the story that the most famous poets among the wise men of that time gathered at
Chalcis to attend the funeral of Amphidamas. Now Amphidamas was a warrior who had given
much trouble to the Eretrians, and had fallen in one of the battles for the possession of the
Lelantine plain.
http://www.nectos.gr/
Boardman, John (1957). "Early Euboean Pottery and History". Annual of the British School at Athens 52: 1–29. doi:10.1017/s0068245400012867.
unil.ch
Bradeen, D.W. (1947). "The Lelantine War and Pheidon of Argos". Transactions of the American Philological Association 78: 223–241. JSTOR 283496.
https://el.wikipedia.org
Burns, A.R. (1929). "The so-called ‘Trade-Leagues’ in Early Greek History and the Lelantine War". Journal of Hellenic Studies 49: 14–37. JSTOR 625000.
Donlan, Walter (1970). "Archilochus, Strabo and the Lelantine War". Transactions of the American Philological Association 101: 131–142. doi:10.2307/2936044. JSTOR 2936044.
Lambert, S.D. (1982). "A Thucydidean Scholium on the ‘Lelantine War’". Journal of Hellenic Studies 102: 216–220. doi:10.2307/631143. JSTOR 631143.
Murray, Oswyn (1993). Early Greece. London: Fontana. ISBN 0-00-686249-7.
Parker, Victor (1997). Untersuchungen zum Lelantischen Krieg und verwandten Problemen der frühgriechischen Geschichte. Historia Einzelschriften 109. Stuttgart. ISBN 3-515-06970-4.
http://www.oxfordreference.com
/