Καβείριο Θηβών

ENGLISH

Το Καβείριο Θηβών, επίσης Καβιρείον Θηβών, είναι γνωστό ιερό των Καβείρων και βρίσκεται περίπου 8 χλμ δυτικά των Θηβών. Ηταν αφιερωμένο σε θεότητες άγνωστης προέλευσης, τον Κάβειρο και τον Παίδα, στους οποίους η Δήμητρα αποκάλυψε μυστήρια που αποσκοπούσαν στην ενδυνάμωση της γονιμότητας των καρπών, των ζώων και των ανθρώπων

Ιστορία

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές, που πραγματοποιήθηκαν από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή, έφεραν στο φως το ιερό των Καβείρων, που γνώρισε μακρά περίοδο ζωής από τον 8ο π.Χ. αιώνα έως την ύστερη αρχαιότητα. Τα κτίρια του εκτός των τειχών της Ηφαιστίας ιερού, είναι κτισμένα πάνω σε δύο μικρά άνδηρα, διαμορφωμένα στην πλαγιά του χαμηλού λόφου που κατεβαίνει απότομα στη θάλασσα, σχηματίζοντας το ακρωτήριο Χλόη. Από τη μεριά της ξηράς ο περίβολος του ιερού διατρέχει την κορυφογραμμή, ενώ από τη μεριά της θάλασσας ο χώρος του ιερού προστατεύεται από ισχυρά αναλήμματα.

Το ιερό των Καβείρων συγκαταλέγεται στα αρχαιότερα και μακροβιότερα ιερά του αιγαιακού νησιωτικού κόσμου. Ιδρυμένο προς το τέλος του 8ου αι. π.Χ. στα βόρεια του νησιού, στο ακρωτήριο Χλόη αποτέλεσε ζωτικό κέντρο μυστηριακής λατρείας από την πρωτολημνιακή περίοδο μέχρι τους υστερορωμαϊκούς χρόνους. Αποκαλύφθηκαν τρία τελεστήρια, που χρονολογούνται αντίστοιχα στους αρχαϊκούς, ελληνιστικούς και υστερορωμαϊκούς χρόνους. Το αρχαϊκό τελεστήριο, του 7ου αι. π.Χ., είναι ένα κτίριο ακανόνιστης ορθογώνιας κάτοψης με θρανία από διπλή σειρά πλίνθων τελετουργικής χρήσης και μια ορθογώνια θεμελίωση με κυκλική προεξοχή, ένα είδος βωμού ή "βήματος". Το ελληνιστικό τελεστήριο, του 200 π.Χ. είναι ένα πρόστυλο κτίριο με δωδεκα δωρικούς κίονες. Αποτελείται από ένα μεγάλο κεντρικό χώρο, χωρισμένο κάθετα σε τρία τμήματα από δύο σειρές ιωνικών κιόνων, με άνοιγμα στο βορρά. ένας κάθετος στο κτίριο διάδρομος χώριζε το τελεστήριο από μια σειρά δωματίων, τα άδυτα που το έκλειναν από το βορρά. Λεηλατήθηκε και κάηκε κατά τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους, ανάμεσα στο 2ο και στον 3ο αιώνα μ.Χ., όταν η περιοχή εγκαταλείφθηκε και λειτούργησε ως ένα μεγάλο «λατομείο» για την οικοδόμηση μεταγενέστερων κτηρίων.

Το υστερορωμαϊκό τελεστήριο (η λεγόμενη Βασιλική), θεμελιωμένο πάνω στο αρχαϊκό, αποτελούσε μια αίθουσα, μήκους 17 μ., χωρισμένη σε τρία μέρη από δύο σειρές πέντε κιόνων. Τα δύο πλευρικά τμήματα είχαν μεγαλύτερο μήκος από το κεντρικό, με θρανία τουλάχιστον κατά μήκος του νότιου τοίχου. Η κεντρική αίθουσα χωρίζεται από τα άδυτα με διάδρομο. Η διαμόρφωσή του δείχνει ότι θέλησαν να επαναλάβουν, σε γενικά πλαίσια αλλά σε μικρότερες διαστάσεις, την κάτοψη του κατεστραμμένου παλαιού ελληνιστικού κτηρίου

Τα ερείπιά του αντιπροσωπεύουν την τελευταία περίοδο ύπαρξης του ιερού και μαρτυρούν τη μακρά επιβίωση της λατρείας των Καβείρων στη Λήμνο. Δεν υπάρχει κανένα ίχνος αντικατάστασης της λατρείας αυτής με τη χριστιανική. Ίσως η καταστροφή του οικοδομήματος και το οριστικό τέλος του ιερού να οφειλόταν στην καταστροφική μανία των πρώτων χριστιανών στα τέλη του 3ου ή τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Από αυτή την περίοδο σώζονται οικοδομικά λείψανα κατοικιών.

Περιγραφή

Το ιερό των Καβείρων τοποθετείται 8 χλμ. δυτικά της Θήβας. Ηταν αφιερωμένο σε δύο θεότητες άγνωστης προέλευσης, τον Κάβειρο και τον Παίδα, στους οποίους η Δήμητρα αποκάλυψε κάποιες μυστικές τελετές που αποσκοπούσαν την ενίσχυση της παντοειδούς γονιμότητας (καρπών, ζώων, ανθρώπων). Οι Κάβειροι λατρεύονταν ως προστάτες του αμπελιού και της ευγονίας των ζώων, γι'αυτό και βρέθηκαν εκεί πάνω από 1400 ζωϊκές απεικονίσεις ταύρων. 

Η λατρεία στο ιερό αρχίζει τουλάχιστον από την αρχαϊκή περίοδο (700-500 π.Χ.) και συνεχίζεται αδιάσπαστη ως τα ρωμαϊκά μεταχριστιανικά χρόνια (4ος αιώνας. μ.Χ.). Τυπική είναι ακόμη και η κεραμεική του ιερού, κυρίως κάνθαροι, που διακοσμούνται με γκροτέσκες μορφές. Η εύρεση ωστόσο λιγοστών νεολιθικών οστράκων (6000-3000 π.Χ.) κάτω από το ναό αποδεικνύει μία ακόμη πρωιμότερη κατοίκηση στο χώρο, προτού αυτός μετατραπεί σε θρησκευτικό κέντρο.

Το ιερό αποκαλύφθηκε τυχαία το 1887, όταν μολύβδινα ειδώλια ταύρων που προέρχονταν από την περιοχή βρέθηκαν να πωλούνται στην αγορά της Αθήνας. Η ανασκαφή του Καβειρείου έγινε το 1888-9 από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο υπό τους P. Wolters, W. Doerpfeld, W. Judeich, H. Winnefeld, F. Winter ενώ η G. Bruns συνέχισε το 1956, 1959, 1962 και 1964-6. Μικρή συμπληρωματική ανασκαφή έγινε το 1971.

Στο διάστημα 1993-94 έγιναν στερεωτικές εργασίες στον κτιστό περίβολο του θεατρικού κοίλου που κινδύνευε από κατολίσθηση από τα νερά της βροχής.

The first FIRESENSE pilot site located in Kabeirion, Boeotia, Greece. Two other archaeological sites of ancient Boeotia were initially also considered as candidates.

The site  was chosen because it is frequently threatened by wildfire: Kabeirion was burnt in the summer 2007 and this caused flooding during the winter.

 Book online :
1. The Use of Masks on the Ceramics from the Theban Kabeirion in Greece pdf
2. Boeotian Kabeiric ware: the significance of the ceramic offerings at the Theban Kabeirion in Boeotia

Μνημεία

Τα σημαντικότερα μνημεία του Καβειρείου είναι:

Ο Ναός, αφιερωμένος στους θεούς Κάβειρους. Πρόκειται για ορθογώνιο οικοδόμημα, του οποίου τα παλαιότερα λείψανα τοποθετούνται στον 6ο αιώνα π.Χ. Τα σημερινά σωζόμενα θεμέλια ανήκουν σε νεότερη φάση του τέλους του 4ου αιώνα π.Χ. Μεταγενέστερες ανακαινίσεις που περιλαμβάνουν προσθήκες στα δυτικά του ναού έγιναν στον 2ο και 1ο αιώνα π.Χ. Ο ναός διέθετε πρόναο και σηκό, καθώς και υπαίθρια αυλή με δύο ορθογώνιους βόθρους για θυσίες. Ολόγυρα είχε περίβολο.

Το Θέατρο, το οποίο κτίστηκε κατά την ελληνιστική περίοδο (3ος-1ος αιώνας π.Χ.) στον ίδιο άξονα με το ναό από την ανατολική του πλευρά. Δεν είχε σκηνή, διέθετε δέκα κερκίδες στο κοίλο και βωμό στο κέντρο της ορχήστρας. Εξυπηρετούσε στην παρακολούθηση των "δρωμένων" που σχετίζονταν με τη μύηση των πιστών.

Η στοά, μακρόστενο οικοδόμημα μήκους 40 μ. στα Ν.Α. του θεάτρου. Εξυπηρετούσε τις λατρευτικές ανάγκες του ιερού. Κτίστηκε περί τα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ.

Τα κυκλικά και ελλειψοειδή κτήρια, από τα οποία βρέθηκαν αρκετά σε ολόκληρο το χώρο του ιερού. Διέθεταν βόθρους για τις αιματηρές θυσίες και τους τελετουργικούς καθαρμούς καθώς και κτιστό πάγκο στο εσωτερικό για τους μυούμενους. Το μεγαλύτερο, του τέλους του 5ου αι. π.Χ., βρίσκεται μεταξύ της στοάς και του ναού και ήταν ίσως απλός περίβολος χωρίς στέγη. Αχρηστεύτηκε στις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ.

Ο περίβολος, κτιστός, περιέβαλε όλο τον ιερό χώρο με το ναό και την υπαίθρια αυλή μέχρι πριν το 300 π.Χ. Στον 2ο αιώνα π.Χ. επεκτάθηκε ανατολικότερα προκειμένου να συμπεριλάβει και το κοίλο του θεάτρου.

Δημοσίευση by Ancient Hellas (Greece).

Πηγές / Βιβλιογραφία / Φωτογραφίες

Bequignon Y. 1976, "KABIRION Boiotia, Greece" στο The Princeton encyclopedia of classical sites. Stillwell, Richard. MacDonald, William L. McAlister, Marian Holland. Princeton, N.J. Princeton University Press.
http://www.firesense.eu
http://odysseus.culture.gr
 Bruns Gerda 1964, "Kabirenheiligtum bei Theben", Arch.Anz. 231-65MIP; (1967) 228-73MIP.
Kerenyi Carl 1997, Prometheus: Archetypal Image of Human Existence, Princeton University Press.
http://kassiani.fhw.gr
http://www.gtp.gr/ www.thiva.grWolters P. & Gerda Bruns 1940, Das Kabirenheiligtum bei Theben I, Walter de Gruyter.
http://www.metmuseum.org
http://www.namuseum.gr/